Griep is mijn hobby

Ik heb een beetje een vreemde hobby en die heet ‘griep’. Of beter: ‘influenza’, want in Nederland noemen we iets vlug een griepje, maar influenza is echt wat anders. Enkele weken geleden bezocht ik een Europese conferentie over influenza in Letland. Meer dan 700 dokters, wetenschappers en beleidsmakers hadden het 4 dagen over niets anders dan die griep. Er zijn veel ontwikkelingen op het terrein van voorkómen en behandelen van influenza, maar die dringen maar mondjesmaat door tot Nederland.

Hobby of toch passie

De afgelopen winter overleden er wekelijks honderden ouderen tijdens de influenza epidemie, meer dan buiten die periode. De doodsoorzaak wordt vaak aangegeven als longontsteking of hartinfarct, maar vaak blijkt een influenza de aanleiding. Ik vind dat doodzonde. Misschien kan ik mijn hobby daarom beter een passie noemen. Die sterfte is namelijk deels te voorkomen met de griepprik. Nog belangrijker vind ik dat ouderen door een in principe vermijdbare influenza onnodig veel conditie inleveren. Na een flinke griep gaan veel ouderen fors achteruit in hun vitaliteit. Door de gedwongen bedrust neemt de hoeveelheid spieren snel af en dat leidt tot minder mobiliteit en dus minder zelfredzaamheid.

Beter vaccin

Zo wordt er overal hard gewerkt aan het verbeteren van het vaccin. Je moet de griepprik jaarlijks nemen, omdat het griepvirus steeds verandert. Het zou mooi zijn als er een universeel vaccin komt dat vele jaren achter elkaar werkt. Wetenschappers zijn daar al heel ver mee. Ook kunnen ze steeds beter voorspellen welk virus het komende seizoen in Nederland voorkomt.

In Nederland zakt de vaccinatiegraad de laatste jaren, maar dat is wereldwijd wel anders. In de Verenigde Staten krijgt iedereen boven de 6 maanden de griepprik, geheel gratis van de verzekering. In Finland krijgen kinderen ook sinds 2007 al een griepprik. Het blijkt dat het de maatschappij geld oplevert, omdat ouders niet van hun werk hoeven thuis te blijven voor hun zieke kind. Maar voor die kinderen is het ook fijn, ook al omdat bij 40% van de kinderen griep leidt tot een pijnlijke oorontsteking.

Ook in Groot-Brittannië worden sinds een paar jaar kinderen gevaccineerd tegen de griep. Met een nieuw vaccin dat in de neus wordt gesprayd zodat ze niet geprikt hoeven worden. Het blijkt dat je daarmee ook ouderen beschermt: doordat (school)kinderen minder vaak griep krijgen, besmetten ze ook hun (groot)ouders minder. Wat ook helpt: Engelse huisartsen krijgen een bonus als ze voldoende risicopatiënten de griepprik geven.

Zwangeren wel of niet vaccineren?

In 2012 adviseerde de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) om alle zwangeren tegen influenza te vaccineren. Daarmee voorkom je narigheid tijdens de zwangerschap en de opgewekte afweerstoffen worden ook via de placenta aan de baby overgedragen, zodat die de eerste levensmaanden beschermd is tegen griep. Dat is nodig, want baby’s kunnen erg ziek worden van een influenzavirus en ze mogen de eerste 6 maanden niet tegen griep gevaccineerd worden.

Nederland is ongeveer het laatste land in Europa dat dit advies van de WHO nog niet heeft overgenomen. De Gezondheidsraad moet daarover eerst adviseren en dat blijkt nog een paar jaar te moeten duren. Dat geldt ook voor de uitbreiding van het vaccin met een vierde type griepvirus, het toevoegen van een hulpstof aan het vaccin en dat vaccineren van kinderen.

Produceren vaccin kan sneller

In 2018 zal het een eeuw geleden zijn dat de Spaanse Griep tot vele tientallen miljoenen doden leidde. In 2009 leidde de laatste pandemie, de Mexicaanse griep, gelukkig niet tot zo’n ramp, maar vele ziekenhuizen zaten wel op de rand van hun IC-capaciteit voor de ernstig zieke patiënten. De dreiging voor een nieuwe pandemie blijft.

Het pandemie-vaccin kwam in 2009 te laat beschikbaar. Het griepvaccin wordt al meer dan 50 jaar op bevruchte kippeneieren gemaakt en die productie duurt 6 maanden. Het meest wonderlijke nieuws dat ik op de conferentie hoorde, was dat het lukt om griepvaccin in planten te laten groeien. Dat gaat veel sneller, zodat we bij een volgende pandemie hopelijk sneller beschermd kunnen worden.

Geen antibiotica wel antivirale middelen

Vaak geven dokters antibiotica bij griep. Die helpen alleen tegen bacteriën en dus niet tegen het griepvirus. Hoe meer antibiotica worden gebruikt, hoe vaker resistentie ontstaat. Op de G20 hebben de wereldleiders de strijd tegen antibiotica resistentie onlangs uitgeroepen tot de grootste uitdaging voor de gezondheidszorg in de komende decennia. Het voorkómen van influenza met de griepprik zou kunnen leiden tot minder antibiotica gebruik en dus minder resistentie.

Antivirale middelen helpen wel tegen influenza. In Nederland schrijven dokters dat meestal niet voor, maar in andere landen is dat wel gewoon. Het enige middel dat daarvoor beschikbaar is, oseltamivir, verkort de ziekteduur ongeveer een dag en dat is een bescheiden resultaat. Er wordt hard gewerkt aan betere middelen en op die conferentie bleek dat die de komende jaren op de markt komen. Je moet die wel gelijk aan het begin van de influenza innemen en dat gaat in tegen de Nederlandse gewoonte om het een paar dagen aan te zien.

Griepprik voor zorgmedewerkers

Dokters en verpleegkundigen lopen vaak griep op van hun patiënten. Een griepprik zou kunnen beschermen, ook al omdat die bij jongeren beter werkt dan bij ouderen. Belangrijker is het nog dat mensen werkzaam in de zorg hun kwetsbare patiënten niet besmetten als ze zelf griep hebben. Tenslotte kan het niet de bedoeling zijn dat je patiënten door jou zieker worden in plaats van beter.

In Nederland wordt daarom de griepprik aangeraden voor iedereen die in de gezondheidszorg werkt, maar de vaccinatiegraad is erg laag. Overal in Europa blijkt het lastig om zorgmedewerkers van het nut van de griepprik te overtuigen. In de Verenigde Staten is de griepprik daarom in de meeste ziekenhuizen gewoon verplicht voor dokters en verpleegkundigen. Misschien moeten we dat in Nederland ook maar gaan doen.