Grenzen respecteren

‘Maximale toenadering met behoud van distantie’. Dat grondbeginsel voor iedere relatie tussen dokter en patiënt werd geformuleerd in 1954 door de psychiater professor Rümke. En zo heb ik dat ook geleerd tijdens mijn opleiding. Maar wat betekent dat in de praktijk? In elk geval niet dat de patiënt bij de dokter op schoot gaat zitten, zoals ik meemaakte toen ik als coassistent meeliep met een psychiater. ‘Omdat ze dan dichter bij haar gevoelens kan komen’, zei die. Het gebeurde in de losse jaren 70, maar het was ook toen al me-too-waardig.

Betrokken

Een huisarts die houdt van zijn vak is betrokken bij zijn patiënten. Het leidt tot een empathische houding, maar waar ligt de grens? Als de verbondenheid te ver gaat, kun je meegezogen worden met de wensen van de patiënt. Betrokkenheid op het werk en de patiënten geeft de dokter plezier en energie; een te sterke band maakt het werk te zwaar. Daarom moet je ook niet voor je eigen partner en kinderen als huisarts functioneren.

Vervlakking

Anderzijds leidt te veel distantie tot vervlakking en gevoelens van burn-out. In het dagelijks leven wordt iemand die als ‘afstandelijk’ getypeerd wordt, vaak negatief beoordeeld, bijvoorbeeld als kil, ongevoelig, bot, of onbereikbaar. Ook niet goed.

Veel meegemaakt samen

Ik heb heel lang als huisarts in dezelfde praktijk gewerkt. Sommige gezinnen kende ik al 40 jaar en dan heb je veel meegemaakt samen. Bij nare gebeurtenissen voelde ik soms tranen opwellen, maar aan een huilende dokter heb je niet veel als patiënt. Een arm om een schouder als troost bij een plotseling overlijden, voelde goed en ik geloof niet dat ooit iemand zich daaraan gestoord heeft.

Grenzen respecteren

Hoe nabij je als arts moet komen en hoe ver je op afstand moet blijven, verschilt per situatie en per persoon. Je kunt dat niet steeds van tevoren afspreken, maar misschien wel achteraf evalueren. Zo leer je steeds weer welke grenzen je moet respecteren en welke juist even moet wijken. Dokter zijn: het is een mooi vak.