Geheimen in families hebben een functie

Het meest gekopieerde hoofdstuk uit mijn boek ‘De Liefdesladder’ is het hoofdstuk over familiegeheimen. Verborgen gebreken bestaan in elke familie. Iedere familie kent verhalen: er was die grootvader, die neef, die vreemde tante… Zolang je om die vertelsels kunt lachen is er weinig aan de hand. Het is leuk om op familiefeestjes anekdotes van vroeger op te halen en dubbel te liggen om de avonturen  van oom Piet en de legendarische uitspraken van tante Leen. Met elkaar bieden ‘de weet-je-nog-verhalen’ veiligheid en vertrouwdheid. Familiegeschiedenissen verbinden familieleden en geven het gevoel ergens bij te horen. Ze hebben een zeer nuttige functie. De verhalen zijn geschreven in de geheimtaal van een familie.

Aangetrouwden verstaan die taal niet één twee drie. Het is een soort pincode. Vreemden kunnen heel vertrouwd zijn met de familie, maar ze krijgen de code nooit helemaal. Sommige verhalen blijven onder de familiepet. De vuile was wordt niet graag buiten gehangen. Het zijn gebeurtenissen die te verdrietig of te pijnlijk zijn om naar buiten te brengen. En in de meeste families geldt de code dat je de ander spaart, er wordt dus gezwegen. Over de verhoudingen van vader of moeder vóór het huwelijk wordt niet gesproken. Ook over geheimen rond geld en schulden wordt weinig gezegd. Veel geheimen gaan over de oorlog. Ook nu nog, zeventig jaar na dato.

Is geheimhouding goed of slecht? We leven in een tijdperk waarin over alles openlijk wordt gesproken. Maar soms zijn dingen die zijn voorgevallen in het verleden te schaamtevol. Ik denk dat niet alles naar de buitenwereld bekend hoeft te worden. Soms zijn familiegeheimen door de buitenwereld ook niet te begrijpen. Stel dat uw vader op staande voet ontslagen was wegens fraude, zou u daar dan open over praten? Ik acht de kans klein. Een vader die deze last draagt, zorgt voor complexe gevoelens bij kinderen en kleinkinderen. Schuld- en schaamtegevoelens werken generaties lang door. Je wilt niet dat de buitenwereld neerkijkt op je familie. Vaak zie je dat de derde generatie het taboe kan doorbreken. Bij hen telt veel meer of de grootvader voor hen liefdevol en betrokken is.

Het klinkt misschien gek, maar geheimen hebben – net als familieverhalen – een bindende functie. De schaamte is van allen en wordt gedeeld. Zo heeft ieder een plaats in het familieverhaal en delen allen in het geheim. Dat is een vorm van solidariteit en familieliefde die volstrekt bij déze familie hoort. Zwijgen is niet altijd verkeerd. Het beschermt en dat is uniek en eigen aan families.