Geboren met een gouden lepel

In Nederland zijn wij gewend dat koningen lang regeren. Bovendien maken de meesten zelf een einde aan hun regering door afstand te doen van de troon. In landen als Engeland en Denemarken ondénkbaar: eens een koning- altijd een koning! De kortst regerende koning van ons land was Willem II. Hij overleed voortijdig en plotseling na nog geen negen jaar op de troon. Eén van de langst regerende was Willem III. Maar liefst 41 jaar was hij ons staatshoofd. Maar wat weten wij nu nog van hem?

Oranje-prins uit België

Onze derde Oranje-koning werd precies 200 jaar geleden geboren. Op 19 februari 1817 zag hij het levenslicht in… Brussel. De huidige Belgische hoofdstad was toen een van de twee hoofdsteden van het koninkrijk van Willem I, de grootvader van het pasgeboren prinsje. Op het moment van zijn geboorte verbleven zijn ouders Willem (II) en Anna Paulowna in de zuidelijke hoofdstad. De toekomstige Willem III was de allereerste prins uit het Huis Oranje-Nassau die geboren werd in de periode dat ons land een koninkrijk was geworden onder de Oranjes. Enkele jaren voor zijn geboorte waren de Oranjes nog ‘slechts’ stadhouders van een Republiek. Maar onder Willem I werd ons land een echt koninkrijk dat mee wilde tellen tussen de andere Europese staten. Prins Willem kreeg dan ook de beste opvoeding die denkbaar was en een grondige opleiding tot vorst.

Koning zonder macht

Maar zijn leven zou wat minder rooskleurig verlopen. Waren zijn grootvader Willem I en zijn vader Willem II nog échte heersers met macht, die ministers zagen als hun dienaren en die bij voorkeur regeerden per Koninklijk Besluit, de roep om een grondwet en invloed van het parlement werd steeds sterker. In het laatste jaar van zijn regering zwichtte Willem II voor de druk. Maar toen hij overleed bleef er in de ogen van zijn troonopvolger weinig over. Zijn koninkrijk was geslonken nu België zich van Nederland had losgemaakt en echte koninklijke macht was door de nieuwe grondwet aan banden gelegd. De kersverse koning Willem III besloot te gaan mokken. Hij was niet voor niets zo goed opgeleid! Nu het zijn beurt was, was de aardigheid eraf!

Land-edelman

In die 41 jaar dat Willem III koning was heeft hij er veel aan gedaan zijn stem te laten horen bij zijn ministers. Maar die ministers waren vaak veel kundiger dan hij. Als het even kon hielden zij de humeurige koning buiten hun zaken, wat Willem III dan weer woedend maakte. Wat de relatie ook frustreerde was het langdurige verblijf van de koning buiten Den Haag. Het liefst speelde hij de rol van land-edelman, bij voorkeur op het lommerrijke Paleis Het Loo. Hier kon hij ongestraft zichzelf zijn. Maar de ministers waren veel reistijd kwijt voor een paar minuten met het staatshoofd…

Na 41 jaar overleed koning Willem III op Het Loo. Menig Haags politicus slaakte een zucht van verlichting. Met koningin-weduwe Emma brak een nieuwe tijd aan, want het tienjarige koninginnetje Wilhelmina moest worden klaargestoomd om haar vader op te volgen. En om het aanzien van de monarchie op te poetsen!