Familiaire chaos en de zorgbalans

Familie lijkt soms een dominospel. Als een steentje in een lange rij wordt aangetikt, dan raakt de eerste steen de tweede, de tweede doet de derde omvallen. Voor u het weet vallen vele volgende steentjes om. Ik wil aangeven dat één gebeurtenis de balans in álle relaties in de familie uit het lood kan slaan.

In zichzelf gekeerde patiënt

Een moeder van tegen de 80 ging vreemder gedrag vertonen in de afgelopen maanden. Ze stal make-up uit de tas van haar schoondochter. Ze vloekte bij het minste of geringste en soms was ze urenlang zoek. De vrouw die altijd kookte, bakte en zorgde dat het een lieve lust was, veranderde in een in zichzelf gekeerde patiënt die wezenloos op een stoel voor zich uit staarde. De alzheimer ontwrichte het hele gezin. Haar man voelde zich verlaten en miste warmte, tederheid en vriendschap. Haar kinderen verloren allemaal hun eigen beeld van hun moeder. Voor de oudste dochter was moeder de vrouw geweest met wie ze zo heerlijk door de stad kon slieren, humor deelde. Hun devies was: ‘geen problemen, de zon schijnt’.

Herijken

De jongste dochter miste in haar moeder de helpende hand en de vraagbaak rond de opvoeding van de kinderen. De zoon voelde zich verloren omdat zijn ‘maatje’ kwijt was. De kleinkinderen vonden haar nog altijd de liefste oma van de wereld. De ziekte van moeder zorgde voor familiaire chaos: partner, kinderen en schoonkinderen moesten zich allemaal herijken. Dat zoeken naar een nieuwe balans is moeilijk en gaat niet 1,2,3. Bovendien speelt binnen families nog een complicerende factor mee. In families vervullen alle gezinsleden een bepaalde rol. De een is van huis uit de ‘manager’ en deelt de lakens uit. De ander is de ‘losbol’ en een derde is de ‘onverantwoordelijke sfeermaker’. Die etiketten komen vaak voort uit de jeugd en zijn maar lastig kwijt te raken.

Rolverdelingen

In het geval van deze dementerende moeder gebeurde iets wonderlijks. De dochter van wie niemand het verwacht had – ‘de flierefluiter’ die ze was – ontfermde zich over moeder en nam ook de zorg voor vader op zich. De balans werd teruggevonden en kwam uit een onverwachte hoek. Een mooi voorbeeld waaruit te leren valt: rolverdelingen in de familie zetten mensen vaak vast en vertragen het vinden van een nieuwe balans. Immers: de ‘zorger’ in het gezin moet het maar oplossen want ‘het moederskindje’ zal wel niet weten wat te doen. Laat los die rolverdeling: etiketten gelden niet voor de eeuwigheid. Verdrietige gebeurtenissen in de familie zoals ziekte of dood kunnen ook een kans bevatten om de balans in beweging te zetten en te herstellen.