Emina Zorlak: ‘Eten dat goed is voor het lichaam en de portemonnee!’

Eten bereiden dat goed is voor het lijf, maar ook goed voor de portemonnee is voor velen een uitdaging. Volgens het CBS vindt bijna 20 procent van de mensen die gezonder wil eten, het gezondere eten te duur. Het helpt dan ook zeker niet mee dat gezonder eten de afgelopen jaren meer in prijs is gestegen dan ongezond eten. De prijs blijkt dan toch een bepalende factor en zo lukt het veel mensen niet betere keuzes te maken als het aankomt op voedzame producten.

Misvattingen over eten

Er heersen wat mij betreft ook misvattingen over voedzaam eten versus bewerkt/niet voedzaam eten. Allereerst merk ik dat ik mij moet verantwoorden als ik een gezonde keus maak. Wat mij betreft zou dit juist andersom moeten zijn; vers en onbewerkt de norm in plaats van dat de snacks en kant-en-klare maaltijden dat zijn. Daarnaast bespeur ik ook vaak het sentiment van verwennerij of uzelf iets extra’s gunnen bij ongezonde producten ten opzichte van groente, fruit, granen, noten en andere verse, voedzame producten. Hierdoor voelt het al snel alsof u uzelf zielig moet vinden als u zich niet iets anders kunt veroorloven dan een winterpeen of een appeltje, terwijl u zichzelf juist met dit soort eten enorm verwent! En niet alleen uw lichaam, maar ook uw portemonnee en vaak ook het milieu. Zo zijn de begrippen “arm” en “rijk” ook best relatief.

 Culinaire klassiekers zijn vaak ontstaan uit schaarste

Coq au vin, ribollita, wentelteefjes, Spaanse tortilla, reibekuchen… het zijn maar een paar voorbeelden van klassiekers die we graag eten en ontstaan zijn uit schaarste. Men kookte vroeger met wat er voor handen was en dat was niet veel. Om restjes op te maken en zo alles te gebruiken werden er nieuwe gerechten bedacht. Zo wordt koken met weinig ook een soort uitdaging om de creativiteit in de keuken te prikkelen. Doet u mee?

Met wat meer tijd en moeite een gezonde maaltijd op tafel

Lekker en voedzaam koken en eten met een kleine beurs is niet onmogelijk! Met een klein beetje meer tijd, moeite of kennis komt u al een heel eind. Hieronder een aantal tips:

• Ga naar de markt en dan vooral een beetje aan het einde van de dag; vaak worden producten dan voor heel weinig geld meegegeven.
• Let op aanbiedingen en sla dan vooral extra lang houdbare producten in, zodat u ze altijd op voorraad heeft (denk aan: pasta, rijst, peulvruchten). Koop geen producten die u normaliter ook niet zou kopen.
• Kook voornamelijk plantaardig met af en toe dierlijke producten; niet alleen beter voor de portemonnee, maar ook voor het milieu.
• Kook vaker met peulvruchten (bonen, kikkererwten, linzen); lekker, voedzaam en goed voor het milieu.
• Diepvriesgroente zijn goedkoper, maar niet minder voedzaam, dus duik eens een de diepvriesafdeling.
• Vis uit blik is veel goedkoper dan verse vis en net zo lekker in veel gerechten. Tonijn door de pasta, ansjovis door een saus of zalm door salade.
• Koop seizoensproducten, die zijn vaak goedkoper en ook duurzamer.
• Maak een weekmenu voor uzelf en combineer hierbij groente die eventueel “over” zijn van een andere maaltijd.
• Soep, stamppot, boerenomelet; er zijn online tal van recepten te vinden voor onder een bepaald bedrag. Duik daar eens in. Zie hier een voorbeeld op de site van het Voedingscentrum.
• De buitenlandse supermarkten zijn vaak veel goedkoper, dus ga daar eens op pad.
• Weeg uw ingrediënten af om verspilling te voorkomen; goed voor uw portemonnee en het milieu.
• Koop zo min mogelijk kant-en-klare / bewerkte producten; deze zijn minder voedzaam, relatief duurder en vaak minder goed voor het milieu.
• Kook voor meerdere dagen en vries in wat overblijft. Zo heeft u altijd iets gezonds om te eten.
• Koop hele groente en geen voorgesneden zakjes en verpakkingen. Het kost meer tijd om te snijden, maar het is vele malen goedkoper.
• De producten/ merken in de onderste schappen zijn vaak veel goedkoper en met het bukken heeft u ook nog eens extra beweging. Win-win.
• Koop geen frisdranken of zuivelproducten die gezoet zijn; dit doet niets goeds voor het lichaam.
• Geef zo min mogelijk geld uit aan snackproducten, zoals koek, gebak, zoutjes. Koop daarvoor in de plaats bijvoorbeeld appels. Een zak met mini-appels is vaak goedkoper en u blijft er langer mee verzadigd.
• Wellicht is er een supermarkt in de buurt waar u wel voor moet omfietsen, maar die goedkoper is. Het is de moeite waard om dit uit te zoeken.

Meer aandacht voor gezondheid en de prijs die we ervoor betalen

Steeds meer artsen, beleidsmakers, maar ook burgers, zien het belang in van goed eten. Daarnaast leggen ze de link naar gezondheid en heel veel andere thema’s die invloed hebben op onze bestaanszekerheid, zoals bijvoorbeeld het klimaat en armoede. Gelukkig zijn er steeds meer initiatieven die zich hiervoor inzetten. Burgerberaden, volkstuinen, voedselraden, maar ook sociale ontmoetingsplekken waar u voor weinig of zelfs voor niets kunt aanschuiven voor een maaltijd; gezellig en vaak ook echt lekker. Onderzoek eens of er zoiets bij u in de buurt is of sluit u aan bij een voedselraad. Uw stem is veel waard! Zelf ben ik een voedselraad aan het opzetten in de stad Utrecht.

Geweldige initiatieven

Over eten gesproken. In Rotterdam gaat initiatiefnemer van De Volkskantine (tegenwoordig heet het Mensa Mensa) Floris Visser zelfs een stapje verder en strijdt ervoor dat gezond eten een basisvoorziening wordt, zoals een bibliotheek of het OV. Zijn toekomstdroom is dat elke stad zo’n wijkrestaurant zoals Rotterdam nu heeft krijgt, waar iedereen een voedzame maaltijd kan bestellen voor de prijs van een snackbarmaaltijd. Daarnaast kan men nu al in dezelfde keuken een keer per week met een groep bewoners een weekmenu koken voor het hele gezin, wat neerkomt op 25 maaltijden voor 0,60 euro per maaltijd, maar ook veel kennis en gezelligheid.

Zo is er ook op Wereld Armoededag op 17 oktober wereldwijd veel aandacht voor het onderwerp eten en koken met weinig en zijn er plekken waar ze hier extra aandacht aan besteden, zoals in de stad Utrecht. Voor het 4e jaar op rij wordt er Het Grote Utrecht Stadsdiner georganiseerd waar u op veel plekken kunt aanschuiven en waar dezelfde maaltijd wordt gekookt en gegeten, heel verbindend. Daarna volgt er Het Grote Utrecht Stadsgesprek waarin de thema’s voedsel, armoede en gezondheid worden besproken met ervaringsdeskundigen, beleidsmakers en artsen. Ondergetekende zal deze avond co-hosten, dus wees welkom, u zie u graag in Utrecht.

Lekker, voedzaam en betaalbaar eten!

En wat ik maak als ik krap bij kas zit en toch een voedzaam en smaakvol gerecht wil? Gebakken rijst met veel groente. Dit gerecht kost gemiddeld per persoon circa 1,00 euro. Maak er lekker veel van, vries het in en u heeft voor dagen lekker, voedzaam, betaalbaar eten!

Gebakken rijst met veel groente (voor 2 personen):

• 120 gram zilvervliesrijst
• 2 uien
• 2 winterpenen
• 100 gram diepvriesdoperwten
• scheutje vissaus
• 2 eieren
• 0,5 bosje koriander
• handje pinda’s
• sriracha of sambal naar smaak

Bereidingswijze:

Doe de rijst in een pan en voeg 2 keer zoveel water toe. Kook de rijst volgens de bereidingswijze op de verpakking en spreid vervolgens op een bord en laat het helemaal afkoelen.

Pel en snipper de uien. Schil de winterpenen en snijd in hele kleine blokjes. Verwarm een scheut olie in een wok of grote koekenpan en bak de ui en blokjes peen circa 4 minuten. Voeg de doperwten, rijst en de vissaus toe en verwarm circa 2 minuten. Breek hier de eieren boven en gaar al roerende circa 3 minuten.

Hak de koriander en de pinda’s en voeg samen met de sriracha toe. Verdeel over de borden.

TIP: Dit gerecht kunt u tot het toevoegen van de eieren in een grote hoeveelheid maken en invriezen. Bij het opwarmen gaat u verder vanaf het toevoegen van de eieren.

Culinair journalist Emina Zorlak ontwikkelt al jong een passie voor eten. Naast haar passie voor eten klopt haar hart ook sneller voor media. Voor onder andere MAX bedenkt ze de recepten voor Kook mee met MAX en Bak mee met MAX en heeft ze een eigen kookrubriek hier op MAX Vandaag: Dit kookt MAX Vandaag. Lees hier al haar columns.

(Foto: Shutterstock)