Beijing

Griep is mijn hobby en dat komt overal op de wereld voor, dus je komt nog eens ergens. 100 jaar geleden was er een wereldwijde pandemie van influenza, de Spaanse griep. De herdenking van die grootste medische ramp in de geschiedenis, met meer dan 40 miljoen doden, was in Beijing en ik mocht er naar toe.

Beijing, of Peking zoals we het vroeger noemden, heeft meer inwoners dan Nederland. Ik kan dus niet zeggen dat ik de stad nu goed ken. Bij het Plein van de Hemelse Vrede bezocht ik de ‘Verboden Stad’, waar de laatste Chinese Keizer zat opgesloten vanaf zijn vierde levensjaar. Ik was niet de enige bezoeker; je kon er over de hoofden lopen. Ondanks die massale mensenmassa’s was er voortdurend controle van je identiteit en bagage, met op elke straathoek een aantal camera’s, politieagenten en militairen. De beeltenis van Mao kijkt je overal aan, maar die camera’s zijn enger.

Pandamie

Een grieppandemie ontstaat door een geheel nieuw virus, waar niemand weerstand tegen heeft. In de jaren tussen pandemieën verandert het virus veel minder en daarom is de gewone seizoensgriep minder ernstig. Meestal ontstaan grieppandemieën in Zuidoost Azië, dus een herdenking in China was nog niet zo gek gekozen. In 1918 werd het de Spaanse griep genoemd, omdat Spanje, als een van de weinig neutrale landen in de Eerste Wereldoorlog, wel getallen over de griep en de massale sterfte publiceerde. Andere landen beschouwden dat als militair geheim, omdat veel soldaten eraan overleden.

Vaccin

Destijds wist men niet dat griep door een virus werd veroorzaakt. Dat werd pas in de jaren 30 ontdekt en pas na de Tweede Wereldoorlog kwam er een vaccin beschikbaar. Vanaf de jaren 50 worden risicopatiënten daarmee gevaccineerd, ook in Nederland. In de jaren 90 kwam het advies om alle ouderen te vaccineren tegen seizoensgriep, omdat bleek dat vooral bij hen complicaties en sterfte optreden.

Voorspellen

Een eeuw terugkijken is goed, maar belangrijker is natuurlijk om vooruit te kijken. Kan zo’n pandemie in de toekomst weer gebeuren met dezelfde verwoestende gevolgen? Het tijdig maken van een pandemisch vaccin is nog steeds moeilijk, maar de nu beschikbare antibiotica helpen om de complicaties tegen te gaan en er zijn ook antivirale middelen tegenwoordig. Maar niemand weet hoe gevaarlijk een nieuw griepvirus zal zijn. De laatste pandemie, de Mexicaanse griep in 2009, bleek milder dan gevreesd, maar niemand kan voorspellen hoe het volgende virus zich zal ontwikkelen.

De Wereldgezondheidsorganisatie houdt goed in de gaten welke nieuwe virussen ontstaan. De technologie is aanwezig om snel een nieuw vaccin te ontwikkelen en aan iedereen op de wereld te verstrekken. Maar hoe verdelen we die vaccins over de wereld? Zelfs voor Europa bestaat daarvoor nog geen plan.

De regering in China houdt alles en iedereen graag onder controle. Met die pandemie gaat dat voorlopig niet lukken.