Australië

Het kan raar lopen in het leven van een reiziger. Het volgende schrijf ik terwijl het buiten sneeuwt. Gisteren landde ik op Schiphol, na 25 uur vliegen vanaf Melbourne, waar het op moment van mijn vertrek ruim 30 graden was! Ik zal niet beweren dat vliegen het leukste onderdeel van reizen is, maar die overgang van de andere wereld naar het vertrouwde thuis blijft boeiend. Zoals het ook boeiend blijft hoe snel je na terugkeer weer in al het bekende glijdt. “Vertel over je reis” en voor je je mond hebt opengetrokken “moet je horen wat mij gisteren is overkomen.”

Na Ierland mijn meest geliefde land

Ik ben meerdere malen in Australië geweest. Om er op te treden voor emigranten en om erover te schrijven. Na Ierland is het mijn meest geliefde land. 24 miljoen mensen! In een enorm leeg land. Van Melbourne naar Singapore vlieg je 5 uur over land! Maar het is niet alleen een reusachtig groot, leeg land – in Sydney en Melbourne wonen samen 10 miljoen mensen, zeg in de andere steden nog eens 5 miljoen, ga maar na hoe leeg het is – het merkwaardige is dat het, ondanks het convict verleden, één van de meest gezagsgetrouwe landen ter wereld is. Geïrriteerd toeteren als iemand niet snel genoeg optrekt komt niet voor, het is schoner dan schoon en, ook niet onaardig, de Hollandse emigranten hebben ervoor gezorgd dat wij er een hele goede naam hebben. Van Dutch ben je onmiddellijk “mate”. Bedenk me nu dat niet iedereen weet wat een convict is. Welnu, de Engelsen stuurden 200 jaar geleden misdadigers naar Australië, maar men nam het begrip misdadiger zeer ruim. Zo werden kleine kinderen ook op de boot gezet of mensen die een appel gestolen hadden.

Sydney vs. Melbourne

Mijn gastvrouw vond het niet leuk, maar vergaf het me toen ik zei dat ik Sydney toch interessanter vond dan Melbourne. Dat kwam niet alleen door mijn bewondering voor één van de interessantste gebouwen ter wereld, het Opera House. Dat kwam ook door de ligging van Sydney, rondom een baai met daar omheen veel groen. Parken door de hele stad en dan vanuit de oergezellige haven met een boot naar één van de stranden. Ruimte! Zo voeren wij naar Manly Bay, wandelden onder de palmen langs het strand en dronken koffie in een restaurant dat de naam van Hemmingway droeg. Waarom Hemmingway wist niemand van de bediening me te vertellen, maar dat vergaf ik want Australië ligt zover weg dat ik weinig betrokkenheid met ver weg geschiedenis en het wereldgebeuren alleen maar als weldadig ervoer.

Abel Tasman

Nog een voorbeeld hoe groot Australië is: het eiland Tasmanië is zo groot als Nederland en België bij elkaar en er wonen 500.000 mensen! Waarvan 200.000 in de hoofdstad Hobart. Toen ik er een dag was moest en zou ik naar het standbeeld van ‘onze’ Abel Tasman. Dat ligt mooi in een centraal gelegen park en, toen nog, Koningin Beatrix vloog er in 1988 helemaal naar toe om Abel te onthullen. Vraag een Tasmaniër wat voor landsman Tasman was en hij zal pas na lang nadenken aarzelend opperen dat hij wellicht Dutch was. De grote man van Tasmanië is David Walsh, die met gokken miljoenen heeft verdiend – hij wint altijd en niemand begrijpt hoe dat kan, bij tegen hem aangespannen processen wordt hij steevast wegens gebrek aan bewijs vrijgesproken – en van dat geld heeft hij het ongetwijfeld merkwaardigste museum ter wereld laten bouwen: diep in de rotsen. De bezoeker gaat met een lift naar beneden en bekijkt de kunst wandelend tussen meters hoge muren. Die kunst is alleszins de moeite waard, want David is een originele geest en lijkt slechts één doel voor ogen te hebben: zelfs de grootste cultuur-analfabeet vertrouwd te maken met kunst. Ik vertel over dit museum omdat het veel zegt over de geest die door Australië waart. De eerste keer dat ik er kwam, ruim 30 jaar geleden, vond ik het een ver achter gebleven land en wist ik niet hoe snel ik er weg kon komen. De grote verandering kwam door de Olympische Spelen en door de jongere generatie die met de rugzak door Europa trok. Die kinderen van ouders die bleven verlangen naar en zeurden over Europa maakten kennis met dat Europa en kwamen terug met de bestraffende boodschap “schei uit met die verhalen over Europa en wees trots op ons land Australië.” Het enorme succes van de Spelen zorgde voor de gewenste ommekeer: de hele wereld keek naar Australië en zag dat het land in staat was de Spelen zo perfect te organiseren dat ze werden uitgeroepen tot ‘de beste, sportiefste Spelen ooit’. Over dat sportieve een mooi verhaal; ik wandel door de enorme National Gallery in Melbourne. Echt een kolossaal gebouw, waarin nog ruimte voor jaren is om kunst in te vertonen. In één van de zalen zie ik een schilderij van een flink behaarde en bebaarde man hangen en ik denk “zou wel eens een van Gogh kunnen zijn”. Naderbij gekomen lees ik dat het inderdaad een van Gogh is. Maar er hangt nog een kaartje en dat zegt alles over de sportiviteit en eerlijkheid van de Australiër. Het is namelijk geen van Gogh! Maar daar kwam het museum pas na aankoop achter! Men stond dus voor de keus: of niet ophangen, hetgeen toch jammer was van de aankoop, of eerlijk vermelden dat het wellicht van een leerling kon zijn.

Eerlijkheid

Ik kan het niet laten nog iets over die eerlijkheid te schrijven. Van mijn gastvrouw krijg ik een kaart voor de tram. Ze heeft me uitgelegd dat ik moet instappen bij halte Children’s Hospital en dat het eindpunt is bij Flinders Station. Omdat ik er in mijn eigen stad aan gewend ben dat lang niet iedereen zijn kaart tegen het daartoe geïnstalleerde apparaat houdt, let ik op hoe het met de eerlijkheid van de Australiër gesteld is. Net als in mijn eigen land is het palet van de Australische bevolking vrolijk gekleurd. Maar geen van die kleuren houdt zijn of haar kaartje niet tegen het apparaat. Mijn schaamte over het feit dat ik daarop let wordt nog vergroot door de verbazing van mijn gastvrouw als ik haar vertel over de vanzelfsprekendheid waarmee iedere trampassagier voor de rit betaalt. Eenzelfde verbazing wanneer we samen voor een zebrapad staan, er in de verste verte geen auto zichtbaar is en toch iedereen geduldig op groen blijft wachten. Maakt ruimte in een groot land tegenover benauwdheid in een klein land mensen tot andere mensen? Het bekende “ikke ikke ikke en de rest kan stikke?” Ik wil er maar mee zeggen dat een verblijf in Australië meer met een mens doet dan het puur genieten van de schoonheid van dat land. Over schoonheid gesproken, om die te ontdekken moet men de tijd nemen. Ik zeg dat met enige nadruk, want Australië is zo onmetelijk groot dat 25 uur er naar toe vliegen zinloos is als de reis al na 1 of 2 weken is afgelopen. Het land is eens ontdekt, maar iedere bezoeker zal het opnieuw moeten ontdekken. In de onmetelijke outback, in het oogstrelende groen aan de oostkust, in de dorpjes, vaak niet meer dan een gehucht en in steden als Sydney, Melbourne, Brisbane en Perth.

Australië, en er zullen misschien lezers zijn die dit met enige verbazing lezen, is een buitengewoon interessant land. Een land dat, zo ver weg van andere continenten, door niets en niemand gehinderd, zijn eigen pad kan uitstippelen. Voorwaar iets om jaloers op te zijn.

Dit is de laatste bijdrage van columnist Dolf de Vries op MAX Vandaag.