Besmettingsgevaar

4 maanden geleden zouden wij slechts een wenkbrauw hebben opgetrokken bij het woord ‘besmettingsgevaar’. Inmiddels is het de harde realiteit geworden. Voor een bevoorrecht mens van middelbare leeftijd als ik ben, is het een ongekende situatie: musea, theaters, bibliotheken dicht, lege straten, mensen die hamsteren… het enige dat ik ooit heb meegemaakt is de autoloze zondag! Echt dramatisch en bedreigend is het voor ouderen met een fragile gezondheid, voor chronisch zieken en voor de patiënten die het Coronavirus hebben opgedaan. Hoe wonderlijk dat wij geneigd zijn te denken dat wij elke situatie altijd maar onder controle hebben. Een schier onbedwingbaar virus is een sluipmoordenaar. En je hoge maatschappelijke positie of je vele geld helpen dan niet meer.

Besmetting

Een treffend voorbeeld uit de geschiedenis is de besmetting van de jonge koningin Wilhelmina met tyfus. In ons land worden jaarlijks ongeveer 50 gevallen van tyfusbesmetting geregistreerd, maar epidemieën van tyfus (een bacteriële ontsteking van de ingewanden) komen helaas regelmatig voor in landen waar de sanitaire voorzieningen slecht of niet voorhanden zijn. Hoe de koningin er aan is gekomen is nooit opgehelderd. Het drinken van melk zou gevaarlijk geweest zijn, en de koningin was er een liefhebster van. Was de besmetting van de vorstin het gevolg van gebrek aan hygiëne op de koninklijke melkboerderij van Het Loo? Het voorjaar van 1902 begon zo feestelijk voor de 21-jarige koningin en haar man, prins Hendrik. In maart kon de prins de minister-president trots vertellen dat hij vader zou worden! Het koninklijk paar was begin 1901 getrouwd en de bedoeling van een vorstelijke verbintenis is het voortbrengen van kinderen. Een voorwaarde voor erfopvolging is immers dat er iets te erven valt: de kroon. En liefde en huwelijksgeluk is bij vorsten nooit geheel een privé zaak. Een eerste zwangerschap was in het jaar van hun huwelijk uitgelopen in een miskraam. Maar nu kon het hele land uitkijken naar de aanstaande geboorte van een troonopvolger!

Plotseling ziek

Maar een maand later werd de koningin plotseling ziek. Aanvankelijk dacht men aan een verkoudheid, maar dat het niet om een ‘lichte ongesteldheid’ ging, was wel duidelijk aan de plotselinge zeer hoge koorts en de aanhoudende pijnen. Hofarts Roessingh vreesde meteen het ergste. Meteen werd aan het paleishek een bord geplaatst: Tyfus! Besmettelijk! Wekenlang zweefde de vorstin tussen leven en dood. Op 4 mei riep de hofarts, die permanent op Het Loo verbleef, ten einde raad de hulp in van professor Kouwer, de gerenommeerde hoogleraar verloskunde en gynaecologie aan de universiteit van Utrecht. Maar ook de beste geneesheer in het land kon niets meer voor het kindje betekenen. Nog dezelfde dag beviel de koningin van een vijf maanden oud, levenloos prinsje. “Het moet een vreeselijke Zondag geweest zijn voor de gansche omgeving der lieve Koningin en natuurlijk niet het minst voor de lieve Majesteit zelve, die ontzettend leed”, schreef een hofdame in haar dagboek. Het zou nog weken duren eer de koningin was hersteld. Na een korte rustkuur in Duitsland keerde de koningin weer terug naar Het Loo, waar zij een dag na haar verjaardag (31 augustus, Koninginnedag) weer in het openbaar verscheen. De hele hofhouding had zich verzameld in de Grote Zaal van het paleis. Toen koningin Wilhelmina, in het gezelschap van prins Hendrik en koningin-moeder Emma de zaal betrad schrok iedereen. De koningin zag er 10 jaar ouder uit dan voor haar ziekte. De eerste foto’s van de herstelde koningin tonen een frêle figuurtje in een witte jurk, op het bordes van Het Loo.

Levensbedreigend

Dat Wilhelmina’s situatie levensbedreigend was, blijkt uit de vergaderingen van de ministers over de opvolging in het geval de koningin het niet zou halen. Er was namelijk nog steeds geen troonopvolger en in dat geval zou de keuze vallen op een in Nederland onbekende Duitse achterneef van Wilhelmina, Wilhelm Ernst, groothertog van Saksen-Weimar-Eisenach. Het zei onze voorouders allemaal niets, maar hij was de oudste kleinzoon van de zuster geweest van Willem III, de vader van Wilhelmina. Als Wilhelmina zou overlijden, zou hij koning van Nederland worden, zo zat de wet nu eenmaal in elkaar. Maar niemand was hier blij mee, want niemand kende hem en hij was niet eens een Oranje! En daarbij: het zou zo maar kunnen dat op die manier ons land ingelijfd kon worden in het Duitse keizerrijk. Gelukkig is het zover niet gekomen. De koningin herstelde van de besmettelijke ziekte. Ondanks dat zij in de zomer van 1906 wederom een miskraam zou krijgen, werd op 30 april 1909 dan toch haar enige kind geboren: prinses Juliana!