Elke 4 jaar is het schrikkeljaar, maar waarom?

Elke 4 jaar is het schrikkeljaar. De maand februari heeft dan 29 dagen en het jaar duurt dan geen 365 maar 366 dagen. Leuk voor diegenen die op 29 februari geboren zijn, want zij zijn weer eens echt jarig. Maar waarom hebben we eigenlijk om de 4 jaar een schrikkeljaar en is februari de schrikkelmaand?

Tropisch jaar

Om een baan rond de zon te maken heeft de aarde 365 dagen en 6 uur per dag nodig, een tropisch jaar. Daar komen we niet aan met 7 maanden van 31 dagen, 4 maanden van 30 dagen en 1 maand van 28 dagen. Om dat te compenseren hebben we eens in de 4 jaar (4 x 6 uur = 24 uur) een schrikkeldag.  Houden we ons gewoon aan de 365 dagen, dan heeft dat tot gevolg dat de seizoenen ten opzichte van het kalenderjaar verschuiven. Het het begin van de lente valt dan elke 100 jaar ongeveer 24 dagen vroeger.

Egyptenaren

Eén van de eersten die een goed schatting van de rondgang van de aarde om de zon kunnen maken, zijn de Egyptenaren. Het Egyptische nieuwe jaar start halverwege juli, niet zoals we dat nu kennen op 1 januari. Voor hen hangt de start van het nieuwe jaar samen met de stand van de ster Sirius en het overstromen van de Nijl, wat symbool staat voor een nieuw begin. De overstroming zorgt na de overstroming voor een vruchtbare laag slib waarop nieuwe gewassen kunnen groeien.

Invoering schrikkeljaar

Al snel wordt duidelijk dat het Egyptische jaar een dag tekort is. Om dit te compenseren wordt er, 2150 voor Christus, een schrikkeljaar in het leven geroepen. Een jaar met 5 extra dagen. De maanden van de Egyptenaren zijn korter, geen 31 dagen, dus de 5 dagen moeten het verschil compenseren. De extra dagen worden tegelijk aan het einde van hun jaar gecompenseerd.

Juliaanse kalender en Gregoriaanse kalender

De Romeinen nemen in eerste instantie de indeling van de Egyptenaren over. Maar zij hanteren maanden van 30 en 31 dagen, dus voor hen hoeft er maar 1 dag gecompenseerd te worden. Hun jaar begint in de lente en loopt van maart tot met februari, dus ze ‘plakken’ de extra dag aan februari, voor hen de laatste dag van het jaar. Met de invoering van de Juliaanse kalender, door naamgever Julius Caesar, wordt januari de startmaand van het jaar zoals we die nu kennen. In de loop van de 16e tot de 20e eeuw wordt deze kalender vervangen door de Gregoriaanse kalender. Het is een kalender met kleine aanpassingen op de telling die we nu kennen. De schrikkeldag op 29 februari blijft behouden.

Scricken

Maar waar komt het woord schrikkeldag en -maand vandaan? Het stamt af van het middeleeuwse woord scricken. Dat betekent ‘lopen met grote passen’. In het Engels wordt schrikkeldag ook wel ‘leap day’ genoemd, wat ‘sprong dag’ betekent.

Schrikkeldag een bijzondere dag

Het is niet alleen een extra dag in het jaar, voor sommigen is de schrikkeldag hun echte verjaardag. In 2024 zijn maar liefst 11.000 mensen op 29 februari jarig meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Het is daarnaast ook een populaire dag om in het huwelijksbootjes te stappen. In het laatste schrikkeljaar 2020 traden 109 stellen in het huwelijk.

(Bron: Quest/Wikipedia/Historiek/NIBUD. Foto: Shutterstock)