75 jaar leven in vrijheid
Publicatiedatum: 30 augustus 2019
Leven in vrijheid is voor ‘ons’ Nederlanders heel gewoon. Het is 75 laar geleden dat de bevrijding van ons land, bezet door de Duitse troepen, werd ingezet. En sindsdien hebben wij hier op het vasteland geen oorlog meer gehad. En dat is zo uitzonderlijk dat dit wordt herdacht èn gevierd. Koning Willem-Alexander, koningin Máxima en de minister-president (en mogelijk enkele hooggeplaatste buitenlanders) zijn op 31 augustus 2019 aanwezig in Terneuzen, voor de ‘aftrap’ van het herdenkingsjaar 2019-2020.
Slag om de Schelde
Dat juist Terneuzen het decor is voor de start van de herdenking is wel logisch: de plaats markeert de gevechtshandelingen die in oktober 1944 plaatshadden aan de Schelde (België) en de Scheldemond (Nederland). De nazi-toepen waren nog steeds heer en meester over de oevers van onze Westerschelde en daarmee was het al bevrijde Antwerpen nog steeds niet bereikbaar voor de geallieerde legers. De stad zou een belangrijke aanvoerhaven moeten worden voor het bevrijdingsleger, dat uit Canadese, Britse en Poolse eenheden bestond. Was Antwerpen eenmaal bereikbaar, dan konden de geallieerde troepen worden bevoorraad en lag een overwinning op Hitler in het verschiet. Hoewel de Slag om de Schelde naderhand niet erg bekend is geworden, is het één van de zwaarste operaties geweest op ons grondgebied. Dat komt onder meer door het bevel van Hitler dat de Westerschelde met alle denkbare middelen in handen van zijn troepen moest blijven. Helaas zou het grootste deel van ons land vlak daarna nog niet worden bevrijd en ging het bezette gebied de angstwekkende, zeer koude Hongerwinter in.
Een streepje meel
De herdenking betreft een nationale herdenking, met een indrukwekkende vloot- en vliegparade. En het is een herdenking die niet alleen terugblikt (de koning ontmoet er veel veteranen), maar die ook zin geeft aan een actueel streven naar het behoud van vrede en vrijheid. Toch heeft het ook een heel specifiek Oranje-randje. Want 31 augustus was de geboortedag van koningin Wilhelmina, die zich nog in ballingschap in Londen bevond. Koninginnedag kon in 1944 nog niet in vrede worden gevierd. Vele maanden later, op 13 maart 1945 zette de koningin, na 5 jaar ballingschap, weer voet op Nederlandse bodem. In het zwaar getroffen dorp Eede in Zeeuws-Vlaanderen, ten zuidwesten van Terneuzen, kwam Wilhelmina aan in een gepantserde wagen. Zij stapte uit om begroet te worden haar de Commissaris van de Koningin. Om de landsgrens symbolisch aan te geven, had men met meel een dunne lijn aangebracht, zodat het goed zichtbaar was dat de koningin de grens over wandelde. Pas in mei kon de koningin terugkeren naar het bevrijde Den Haag.
Oranje en Zeeland
Zeeuws-Vlaanderen was het eerste gebied van ons land dat werd bevrijd. En misschien vond koningin Wilhelmina het wel heel bijzonder dat het juist Zeeland betrof. Het oude gewest Zeeland was één van de eerste streken die zich in 1572 achter prins Willem van Oranje schaarden in zijn strijd tegen de Spanjaarden. De Watergeuzen waren zeer actief in dit waterrijke gebied. Even de kennis van vaderlandse geschiedenis opfrissen: het Spaanse gezag verbood Nederlanders (die toen nog niet zo heetten), hun protestantse godsdienst uit te oefenen. Velen waren gedwongen een veilig heenkomen te zoeken, bijvoorbeeld in Engeland. Maar niet alle scheepjes met vluchtelingen kwamen aan. Enkele stoutmoedigen sloten zich op zee aan bij zeerovers en vrijbuiters. Voor Oranje een welkome ‘strijdmacht’, die riviermonden kon bezetten om het Spaanse leger een hak te zetten.
De band van het Oranjehuis met Zeeland is altijd heel speciaal gebleven. Vaak uitte zich dat in bijzondere geschenken bij koninklijke hoogtijdagen. In de depots van Paleis Het Loo worden enkele bewaard. Zoals de zeer kostbare kinderwagen van ivoor (dat kon toen nog) en zilver, met een kap van zacht kalfsleer. De provincie Zeeland schonk deze Gouden Koets onder de kinderwagens aan koningin Wilhelmina bij de geboorte van prinses Juliana in 1909. Het vorstelijke kinderrijtuig is versierd met de koninklijke kroon, maar even opvallend is het wapen van de gulle en trouwe gever: Zeeland!
