Maxime op reis: het hart van Portugal

Onder de noemer ‘Maxime op reis’ leest u regelmatig verhalen over de eigen reiservaringen van de redactie van MAX Vandaag. Deze keer bezoeken we het hart van Portugal. Ontbijten aan het strand. Cultuur snuiven in werelderfgoed. Skiën in de bergen en ’s avonds de zon in zee zien zakken met een wijntje in de hand. En dat allemaal op 1 dag. Waar dat kan? In regio Centro van Portugal.

Veel te doen

Centro de Portugal beslaat een derde van Portugal. Van het noordelijk gelegen Porto tot aan Lissabon is het 3 uur rijden en van west naar oost tot aan de Spaanse grens slechts 2 uur. In deze regio liggen niet alleen beroemde bedevaartsoorden als Fátima en Nazaré, maar ook plaatsen die onder UNESCO werelderfgoed vallen: Coimbra, Alcobaça, Batalha, Óbidos en Tomar. En er is verrassend veel te doen; van wandelen, vogels kijken, fietsen en wellness, tot kastelen bezoeken, wijn proeven, paardrijden, golfen en surfen.

Dat stemt nieuwsgierig. Lissabon laten we dit keer voor wat het is en we rijden vanaf de luchthaven in anderhalf uur naar de historische stad Tomar. Prachtig gelegen langs de oever van de rivier Nabão met het Convent van Christus – klooster en kasteel ineen – dat als icoon van de stad overal bovenuit torent.

Tomar (© Marieke de Ruijter)

Tempeliers van Tomar 

Hier heeft tot de 12 eeuw het hoofdkwartier van de Portugese afdeling van de Orde der Tempeliers gezeten. Ze zijn ridders en monniken tegelijk en bouwen forten om christelijke pelgrims te beschermen tegen de Moren. De orde wordt opgericht door een edelman en wie erbij wil horen moet een gelofte van armoede afleggen. Privébezit is verboden, de orde beheert al het vermogen. Toegetreden edellieden hoeven geen belasting te betalen en kunnen vrijuit reizen over landsgrenzen. Die privileges én het sympathieke doel maken de Tempeliers zo populair dat de orde uitgroeit tot rijkste instelling van Europa, met overal landerijen, kerken en kastelen. Noem het de eerste Europese multinational.

Tomar – Convent van Christus (© Marieke de Ruijter)

Het Convent van Christus is een must-see. Op de binnenplaats van het verdedigingswerk staan olijfbomen in de zon. De muren betegeld met de typisch blauw-gele ‘azulejos’. De kloostergangen, keuken en slaapvertrekken van de monniken geven een goed beeld van het leven dat zich hier heeft af gespeeld. Binnen de muren van het fort staat ook de Charola, een ronde kerk. Geïnspireerd op de kerken die de tempeliers in Jeruzalem hebben gezien, met een imponerend gouden altaar omringd door zuilen, standbeelden en religieuze schilderijen.

Charcol kerk in Tomar (© Marieke de Ruijter)

Festa dos Tabuleiros

Overigens vindt in Tomar ook één van de grootste feesten van Portugal plaats: het Festa dos Tabuleiros, letterlijk het ‘feest van de dienbladen’. Eens in de 4 jaar wordt het gevierd en van 29 juni tot en met 8 juli 2019 is het weer zover. De middeleeuwse straten en huizen worden versierd met handgemaakte, papieren bloemen en zijn er overal optredens en optochten. Het belangrijkste symbool van het feest is de ‘tabuleiro’, een soort dienblad van riet met broden en papieren bloemen die vrouwen in witte jurken op het hoofd dragen als ze door de straten paraderen. Over de oorsprong van het feest wordt getwist. Het zou afstammen van oogstfeesten in de tijd van de Romeinen, ter ere van Ceres, godin van de akkerbouw. Later zou koningin Isabel het hebben omgedoopt tot een Christelijk feest ter ere van de Heilige Geest, waarin delen tussen arm en rijk centraal staat.

Festa dos Tabuleiros

Weer anderen geloven dat het voortkomt uit een oud vruchtbaarheidsritueel. Wat de oorsprong ook is, het is een enorm evenement, waar tienduizenden Portugezen en mensen vanuit de hele wereld op af komen.

Tijm, rozemarijn en koeienvlaai

Stad uit, tijd voor natuur. Op nog geen uur rijden van Tomar ligt Alvados, een dorp van zo’n 560 inwoners in de gemeente Porto de Mós. U kunt hier grotten bezoeken, maar de eigenaar van ons hotel neemt zijn gasten ook regelmatig mee voor een wandeling in het aangrenzende natuurpark Parque Natural das Serras de Aire e Candeeiros. Hij gaat ons voor over een smal pad langs boerenerven en olijfgaarden. Geiten, schapen, een blaffende hond. De geur van tijm, rozemarijn en munt en af en toe een vleugje koeienvlaai. Soms leidt het pad steil naar beneden, dan weer klauteren we een paar meter, ons vasthoudend aan overhangende boomtakken. Wie de klim naar het hoogplateau waagt, wordt beloond met kilometers weids uitzicht en nieuwsgierige blikken van grazende koeien. Een warm bad in het hotel, gevolgd door een kookles met geslaagd resultaat. We slapen als een roos.

Wandelen in Parque Natural das Serras de Aire e Candeeiros (© Marieke de Ruijter)

7 lagen rokken

Onderweg naar Óbidos stoppen we even in het vissersplaatsje Nazaré, ook populair onder surfers. Een paar dames in wijde rokken en lange kniekousen verkopen noten achter hun kraam langs de boulevard. Ze dragen rokken van 7 lagen. 7, corresponderend met het aantal dagen van de week en kleuren van de regenboog. Ze zijn bijgelovig, de vrouwen van Nazaré, die al wachtend op de terugkeer van hun mannen op zee de koude wind trotseren. Gelukkig hebben ze 7 lagen aan.

Nazaré, vrouw in 7-laags rok(© Marieke de Ruijter)

Boeken, boeken en nog eens boeken

Het vestigingsstadje Óbidos is niet onopgemerkt gebleven bij toeristen, merken we als we door de nauwe straten met witte huisjes struinen. Geen bloembak voor het raam of authentiek handwerkwinkeltje blijft ongefotografeerd. Minder mensen hebben het pad naar boven ontdekt, dat een mooi uitzicht biedt over de ommuurde stad. Beneden in een tot de nok toe gevulde bar met flessen, vissersgerei en souvenirs, drinken we een traditionele gember-kersenlikeur ‘Ginjinha’ in een kuipje van chocola.

Óbidos zet zichzelf op de kaart als cultuurstad. Zo is er elk jaar een chocoladefeest en een Middeleeuwenfestival, waar aan lange tafels in de buitenlucht zonder bestek wordt gegeten. En in 2015 is Óbidos door UNESCO uitgeroepen als Stad van de Literatuur, niet in de laatste plaats door inspanningen van de burgemeester, zelf een fervent lezer. Elk jaar is er een literatuurfestival, en hij stimuleert ondernemers en inwoners om overal boeken aan te bieden. Dus wees niet verbaasd om naast bananen en rode bieten in de groentewinkel een stapel boeken te vinden. Of in de kerk of bar. Een hotel telt inmiddels zelfs 40.000 boeken, verspreid over de eetzaal, wijnkelder en hotelkamers.

Boeken, boeken en nog eens boeken in Óbidos (© Marieke de Ruijter)

Na een rondleiding en wijnproeverij bij een familiebedrijf in Bombarral eindigt onze reis in badplaats Praia de Santa Cruz. Vanuit het hotel kijken we uit over zee. Woeste golven beuken tegen rotsen en wissen sporen in het zand. Een stel in windjacks trotseert de wind, een uitzinnig blije hond holt een bal achterna. Zelfs het weer toont zich hier veelzijdig. ‘Centro de Portugal’ is een mozaïek van contrasten.