Een nieuwe keizer op de chrysantentroon

Kennen wij in Nederland een indrukwekkende inhuldigingceremonie voor een nieuwe vorst, in Japan gaat een troonswisseling er wel wat anders aan toe. Geen koningsmantels, eedsafleggingen, geen kroon, wereldbol, scepter en grondwet op een ceremoniële tafel, geen balkonscène. Deze ingrediënten van een inhuldiging, zoals we die in 2013 nog hebben gezien toen Willem-Alexander koning werd, is typisch Nederlands. Maar ook andere West-Europese monarchieën kennen plechtigheden als de ‘onze’. Maar dan Japan! In alle beslotenheid zal de oude en vermoeide keizer Akihito op 30 april afstand doen van de troon. Maar zijn oudste zoon Naruhito wordt daarmee niet automatisch keizer…

Erfopvolging

Heerlijk zo overzichtelijk het er bij ons toch altijd toegaat! In 2013 hebben wij allemaal live op tv kunnen volgen hoe koningin Beatrix haar handtekening plaatste op de Acte van Abdicatie. Met één pennenstreek was zij regerend vorstin àf en exact op dat moment wist prins Willem-Alexander dat hij koning was geworden. Hij plaatste ook zijn handtekening, maar daarmee werd hij geen koning. Hij tekende alleen maar als getuige van de troonsafstand van zijn moeder. In 2013, maar ook in 1980, konden wij allemáál getuige zijn van een handeling waarin iemand regerend vorst wordt! Dat was vroeger wel anders… Toen koning Willem I op 7 oktober 1840 op Paleis Het Loo afstand deed van de troon, was ook zijn oudste zoon, de toekomstige koning Willem II, bij de abdicatie aanwezig. Maar de pers ontbrak. Na de korte plechtigheid verlieten de oude en de nieuwe koning de Grote Zaal, en gingen een hapje eten. De nieuwe koningin, Anna Paulowna, was op dat moment op Soestdijk en hoorde later hoe het allemaal was gegaan. Enkele weken later volgde de inhuldiging van Willem II, maar toen was hij dus al koning.

125^ste keizer

In Japan gaat alles anders. Daar geen keizer die zelf mag bepalen wat hij wil. Is het in ons land een beetje gebruik geworden dat vorsten aftreden om plaats te maken voor een nieuwe generatie, een Japanse keizer heeft niet de macht af te treden. Hij kan alleen sterven en worden opgevolgd door zijn oudste zoon. Toen de keizer niet lang geleden in een tv-toespraak liet weten dat de troon hem zwaar viel, mocht hij ook niet het woord ‘aftreden’ gebruiken. Dus speciaal voor keizer Akihito, die 30 jaar geleden keizer werd na de dood van zijn vader Hirohito, moest de grondwet worden aangepast om aftreden mogelijk te maken.

Akihito was de 125^ste keizer van Japan, en de tweede die ons land bezocht. In 2000 brachten de keizer en zijn echtgenote Michiko een staatsbezoek aan Nederland. Vlak voor hun vertrek naar Tokyo bezochten zij nog snel even Paleis Het Loo. In de Vestibule van het paleis werd ik aan het keizerlijk paar voorgesteld en het was mogelijk een informeel gesprekje te voeren. Het ging al snel over de liefde van de keizer voor paarden…

Een nieuw tijdperk

Bij het aftreden van Akihito, op 30 april, zijn geen buitenlandse gasten aanwezig. De troonsafstand is een geheel besloten, Japanse aangelegenheid. En ook is er niet meteen een nieuwe keizer! Pas de dag erna, op 1 mei 2019, treedt Nahurito (1960) als de nieuwe keizer aan. Geen automatische erfopvolging, zo lijkt het. Want in Japan is een troonswisseling geen familie-aangelegenheid, maar een kwestie van de regering en van het ‘Keizerlijk Agentschap’, de officiële hofhouding die de touwtjes stevig in handen heeft en alles over de keizerlijke familie beschikt.

De 30^ste april markeert een verandering in de geschiedenis van het land. Japan krijgt zelfs een nieuwe tijdrekening, die Reiwa heet, een Japans begrip dat uit 2 tekens bestaat, die voor ‘fortuinlijk’ en voor ‘vrede scheppen’ staan, zo heeft de Japanse premier enkele weken geleden aangekondigd. En een balkonscène? 3 dagen na zijn ‘verheffing’ tot keizer wordt Nahurito verordonneerd te verschijnen op het balkon van het keizerlijk paleis in Tokyo. Om de zoveel uur moet hij dat herhalen, om zoveel mogelijk Japanners de mogelijkheid te geven hem en zijn gezin te zien. Want zij hebben niet alleen een nieuwe keizer, maar leven ook meteen in een nieuw tijdperk.