Kunnen vogelpootjes bevriezen?

Het is met recht winter. De temperatuur komt overdag nauwelijks boven 0 en ’s nachts vriest het ook behoorlijk. De komende nachten worden temperaturen verwacht tot -9 verwacht. Voor de mens alle reden om warm gekleed naar buiten te gaan. Maar hoe werkt dat voor vogels? Zij hebben geen bescherming om hun pootjes, maar de kou lijkt hen niet te hinderen. Hoe kan het dat vogelpootjes niet bevriezen?

Vaten vernauwen

Als het vriest, vernauwen de bloedvaten in onder andere onze vingers en tenen. Maar ook in andere onbedekte lichaamsdelen als bijvoorbeeld onze oorlellen , de zogeheten delen die ‘misbaar’ zijn, vernauwen de bloedvaten. Dit gebeurt zodat het lichaam minder warmte verliest aan de koude buitenlucht en kan de warmte gebruikt worden voor de echt onmisbare onderdelen, zoals hersenen en andere organen.

Onmisbaar

Voor vogels zijn hun poten en tenen onmisbaar. Daarom zijn hun tenen bedekt met een laag vorstbestendige schubben gemaakt van keratine. Dat is een taai, vezelig eiwit, vergelijkbaar met wat in onze haren en nagels zit. En deze keratine bevriest niet. Daarnaast bevatten vogelpootjes geen spieren, maar alleen pezen. Het is dus niet zo erg als de bloedvaten vernauwen. Ze hebben het bloed alleen nodig voor de groei van de huid en nagels.

Warmtewisselaar

Maar de vogel beschikt over een extra maatregel om bevriezing van de poten te voorkomen. Ze hebben een soort warmtewisselaar in hun poten. Dat werkt letterlijk als een wisselaar. Het warme bloed uit het lijfje stroomt in de poten langs het koude bloed dat vanuit de poten op weg is naar het hart. Dat koude bloed wordt door het warme bloed verwarmd voor het weer het lijfje in stroomt. En zo blijft de vogel warm. Het bloed dat terugstroomt de poten in wordt weer afgekoeld, zodat er zo min mogelijk warmteverlies is. De wisselader die hiervoor verantwoordelijk is ligt in de winter in de kern van de poot en in de zomer naar de huid. ’s Zomers zorgt diezelfde ader ervoor dat de vogel zijn warmte kwijt kan en niet oververhit raakt.

Hoewel vogels beschikken over deze warmtewissel gaat het heel soms mis bij eenden. Zij komen doordat ze te lang op het ijs staan nog wel eens vast te zitten. Dit lossen ze eenvoudig op door op hun buik te liggen en de poten tussen de buikveren te trekken of ze voorkomen het door afwisselend op 1 poot te staan. De andere poot houden ze dan tegen hun warme lijf.

Wilt u de vogels met dit koude weer te hulp schieten en extra voeren? Bekijk de tips hoe u dit het beste kunt doen.

(Bron: Nature Today)