Zilvervisjes of papiervisjes in huis? Zo houdt u de overlast binnen de perken

Bijna niemand blijft ervan verschoond, in vrijwel elke woning krijgt u op den duur te maken met zilvervisjes of papiervisjes. Wat is het verschil, hoe schadelijk zijn ze en niet onbelangrijk, hoe komt u er vanaf?

Zilvervisje of papiervisje?

Hoewel zilvervisjes (Lepisma saccharina) en papiervisjes (Ctenolepisma longicaudata) erg op elkaar lijken zijn er wel verschillen. Ze hebben beiden een langwerpig lijfje met 2 voelsprieten en 3 achtersprieten, maar het zilvervisje is net wat korter. Bij het zilvervisje zijn de achtersprieten daarnaast korter dan het lichaam terwijl die bij het papiervisje even lang of langer zijn dan het lichaam. Ook hun kleur verschilt, het zilvervisje is donkerder van kleur en het papiervisje heeft subtiele haartjes op het lichaam. Er is nog een derde variant, het ovenvisje, maar die komt over het algemeen niet in woonhuizen voor, want die heeft een zeer hoge temperatuur nodig. Vindt u ze er wat prehistorisch uitzien? Dat kan kloppen, want ze komen al honderden miljoenen jaren voor en zijn volgens kenners voorlopers van insecten. En geloof het of niet, ze kunnen tot wel 8 jaar oud worden en overleven tot wel een jaar zonder voedsel.

Links een zilvervisje, rechts een papiervisje.

Hier zitten ze het liefst

In ons koude klimaat kunnen zilvervisjes en papiervisjes buiten niet overleven. In huis echter des te beter. Ze gedijen goed in warme en vochtige ruimtes. Zilvervisjes hebben daarbij een grotere voorkeur voor een vochtige omgeving. Zij zijn dan ook vaak in badkamers en keukens te vinden. Papiervisjes houden zoals hun naam al zegt van papier en kunnen zich in drogere ruimtes handhaven. Ze zijn dan ook veel in ruimtes te vinden waar papier ligt opgeslagen, zoals bijvoorbeeld een zolder waar de cv-ketel staat of kasten waar cv-leidingen doorheen lopen. Zelfs in kurkdroge huizen zijn er plekken waar er genoeg vocht is voor zilvervisjes. Bijvoorbeeld doordat er koud water door leidingen loopt, waardoor de buitenkant van de leiding afkoelt, wat condens veroorzaakt.

Wat eten ze en hoe schadelijk zijn ze?

Zilvervisjes en papiervisjes eten samengestelde koolhydraten zoals zetmeel in brood, behangplaksel en aardappels, maar ook voerbrokjes van huisdieren. Daarnaast plantaardige cellulose vezels als papier, behang en katoen. Zilvervisjes houden vooral van zetmeel en schimmels en brengen over het algemeen geen schade toe, al kunnen ze wel van uw kleding eten. Zilvervisjes lusten daarentegen geen wol, want dat is een dierlijk product en bestaat uit eiwitten. Als er vraatgaatjes in uw zuivere wollen kleding zitten, dan zijn deze veroorzaakt door de rupsjes van motten. Papiervisjes eten van boeken, behang, kranten en schilderijen en kunnen vrij veel schade aanbrengen. Er zijn geen aanwijzingen dat zilvervisjes of papiervisjes ziektekiemen verspreiden of allergieën veroorzaken, al zegt dr. Albert Weijman, bioloog van het Kennis- en Adviescentrum Dierplagen (KAD), tegenover Radar wel dat zilvervisjes die over het aanrecht lopen salmonella kunnen verspreiden. Daarnaast duidt de aanwezigheid van zilvervisjes in huis vaak op een vochtprobleem, wat slecht kan zijn voor de gezondheid, maar dat heeft dus niet te maken met de zilvervisjes zelf.

Tips

Om de aantallen zilvervisjes en papiervisjes zoveel mogelijk binnen de perken te houden kunt u zelf het één en ander doen:

• Zilvervisjes houden zoals hierboven beschreven van een warme en vochtige omgeving. U maakt het de beestjes moeilijk door uw huis goed te ventileren. Daarmee zorgt u dat uw huis minder vochtig wordt. Zilvervisjes gaan dood bij een luchtvochtigheid van minder dan 50 procent en hun eitjes komen pas uit als de luchtvochtigheid een maand lang 75 procent blijft. Vochtproblemen aanpakken is dan ook de beste remedie tegen deze insecten, maar papiervisjes kunnen ook in een iets drogere omgeving overleven.
• Papiervisjes kunnen dan weer niet tegen kou. Beneden de 20 graden komen de eitjes niet meer uit (al overleven zij dit mogelijk wel) en beneden de 18 graden kan het papiervisje zich niet meer goed ontwikkelen. Probeer de temperatuur op zolder en in kamers die weinig gebruikt worden dus laag te houden. Papiervisjes kunnen echter dus 100 dagen zonder voedsel en pas beneden de 16 graden nemen ze geen voedsel meer op. U kunt ze met deze methode dus misschien niet helemaal weg krijgen, maar wel wat meer binnen de perken houden.
• Dicht kieren en naden met kit. Zo kunnen de visjes zich niet door het huis verspreiden.
• Berg boeken en papieren op in afsluitbare plastic boxen, zodat papiervisjes er niet bij kunnen.
• Als boekenkasten en schilderijen op warme plaatsen staan of hangen, kijk dan regelmatig of ze geen vraatschade hebben.
• Voor de korte termijn kunt u overwegen om papieren een nacht in te vriezen, papiervisjes overleven dit niet.
• Isoleer cv-leidingen die door kasten en holle ruimtes lopen, zodat het daar niet te warm wordt.
• Behangen vergroot het risico op papiervisjes. Stucen is dus bijvoorbeeld raadzamer, maar als u toch graag behang wilt gebruiken, breng dit dan zoveel mogelijk naadloos aan. Papiervisjes kruipen graag achter loszittende stukken behang, dus mochten de naden toch loslaten, plak die dan weer vast.
• Spinnen eten zilver- en papiervisjes. Laat spinnenwebben in hoeken van kamers bij de plinten dus zitten, spinnen ruimen de diertjes dan voor u op.
• Plinten oefenen een grote aantrekkingskracht uit op zilvervisjes en papiervisjes. Zorg er dus voor dat die strak tegen de vloer en wand zitten.
• Maakt u gebruik van vaatdoekjes? Vervang die dan regelmatig en hang ze uit, in plaats van ze in een keukenkastje te leggen.
• Laat geen voedselresten achter waar zilvervisjes van kunnen eten.
• Lokdoosjes trekken de diertjes zeker aan, maar zullen ze nooit uitroeien. Daarvoor planten ze zich te snel voort. Eén visje kan gedurende haar leven tot wel 100 eieren leggen. U kunt ze ook zelf lokken door een doorgesneden aardappel in een plastic zakje of bakje met gladde wanden neer te leggen.
• Gebruik bij chemische bestrijding alleen toegelaten middelen. Die zijn te herkennen aan een toelatingsnummer van het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb). Ook hiervoor geldt dat het een tijdelijke oplossing is, want uiteindelijk zullen ze terug keren. Het belangrijkste advies blijft dan ook veel ventileren, om de leefomstandigheden zo onaantrekkelijk mogelijk te maken voor ze.

Bij grote overlast van papiervisjes is het soms nodig om professionele bestrijders in te huren. Zij gebruiken middelen met pyrethroïden die voor particulieren niet toegestaan zijn. Betrek er in dat geval als het even kan uw buren bij, want anders loopt u kans dat ze zich via de kieren tussen de huizen in veiligheid brengen en vervolgens al snel weer terug keren.

(Bron: Milieu centraal, Zilvervisjes weg, ANP, Radar)