Deel 9: De Secundaire bronnen (2)

In deel 9 gaat Vincent verder met het uitleggen van mogelijke secundaire bronnen waar u gebruik van kunt maken.

Militaire stamboeken

Veel voorouders zullen militair zijn geweest. Gegevens van militairen van voor 1924 zijn te vinden bij het Nationaal Archief in Den Haag. In militaire stamboeken kunt u interessante informatie vinden over de diensttijd van uw voorvader. Denk aan gegevens over overplaatsing, eventuele bevorderingen, onderscheidingen en betrokkenheid bij gevechtshandelingen.

Misdadigers of slachtoffers

Sommige voorouders zullen tijdens hun leven in contact zijn gekomen met de rechterlijke macht. Omdat ze zelf een misdaad begaan hadden, of juist slachtoffer waren van een misdaad. Voor de voorouder vaak niet zo plezierig, maar het laat de geschiedenis wel leven. Vonnissen van rechtbanken kunt u terugvinden in rechterlijke archieven.

Rechterlijke archieven

Het zoeken in rechterlijke archieven is niet eenvoudig. Als u weet in welke periode uw voorouder in een bepaalde plaats woonde, kunt u bepalen in welk rechtelijk archief u moet zoeken. Uw onderzoek zal in elke provincie of stad anders moeten verlopen omdat ten tijde van de Republiek in 1795 alle provincies zelf hun rechtspraak hadden geregeld. Ook binnen provincies waren grote verschillen.

Hoe doorzoekt u een archief?

In een archief kunt u het beste zoeken aan de hand van inventarissen. Soms zijn er indexen die zijn ingedeeld op type vonnissen of zelfs op naam. Zijn deze indexen er niet, dan zult u alle vonnissen uit een bepaalde periode één voor één moeten doorzoeken.

De meeste rechterlijke archieven kunt u vinden in rijksarchieven. In andere gevallen kunnen medewerkers van de rijksarchieven u op pad helpen.

“Ben ik van adel?”

Veel mensen die met stamboomonderzoek beginnen willen graag weten of ze van adel zijn en of ze een familiewapen hebben. Maar is de kans wel aanwezig dat u hierin nog ontdekkingen doet die u nog niet zelf weet? De kans dat u van adel bent en dat zelf niet al weet is niet groot. Het CBG geeft het ‘Nederlands Adelsboek’ uit. In deze serie worden in alfabetische volgorde de genealogieën gepubliceerd van de families die behoren tot de Nederlandse adel. In dit ‘Nederlands Adelsboek’ kunt u vinden of u van adel bent.

Familiewapen

Een familiewapen is het erfelijke symbool van één bepaald geslacht. Om een bepaald wapen te kunnen voeren moet u dus tot de familie behoren die dat wapen voert. De vraag of er een wapen van uw familie bestaat kan daarom meestal pas beantwoord worden nadat onderzoek is gedaan naar de geschiedenis van de familie. Commerciële aanbieders van familiewapens nemen het hiermee vaak niet zo nauw. Er is geen officieel Nederlands wapenregister. De enige officiële geregistreerde familiewapens zijn die van de Nederlandse adel. Deze zijn vastgelegd bij de Hoge Raad van Adel in Den Haag.

Niet van adel; toch een familiewapen

Toch kunt u ook als u niet van adel bent een familiewapen hebben. Veel mensen die een functie vervulden in het openbaar bestuur of bij de rechterlijke macht gingen in de loop van de tijd een familiewapen gebruiken. Om te achterhalen of uw voorouders dat ook gedaan hebben moet u allereerst uw stamboom uitzoeken tot het eind van de 17e of het begin van de 18e eeuw. In de heraldische collecties van het CBG kunt u vervolgens nagaan of daarin een familiewapen op uw familienaam voorkomt. De informatie over de gebruikers van dit wapen kunt u vervolgens vergelijken met de gegevens over uw rechtstreekse voorouders.

Vindt u bij het CBG geen wapen van uw familie, dan kunt u bronnenonderzoek doen naar deze voorvader. In allerlei officiële stukken zoals notariële akten of rechterlijke stukken, kunt u officiële zegels vinden. Op deze zegels staat dan het familiewapen van uw familie.

Van adel of niet, familiewapen of niet: mensen uit alle lagen van de bevolking zijn ook in het verleden vaak verhuisd of zelfs geëmigreerd. In het volgende deel legt Vincent uit hoe u het beste onderzoek kunt doen als er in uw familie immigratie en/of emigratie heeft plaatsgevonden. Klik hier als u terug wilt naar het overzicht van de cursus stamboomonderzoek.