Een mooie doorbraak

Vroeg of laat krijgen we er allemaal mee te maken: ziekte, ouder worden en sterven. Het is fijn als je dan zingevingsvragen kunt bespreken met familieleden, vrienden, de huisarts of mensen van je kerk. Maar wat als je daar niet terecht kunt? Binnenkort is het mogelijk om over dit soort vragen thuis in gesprek te gaan met een geestelijk verzorger.

Levensbegeleiding

2 jaar geleden nam ik namens Omroep MAX samen met ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers en directeur Manon Vanderkaa van ouderenorganisatie KBO-PCOB het initiatief tot het manifest Waardig ouder worden. Dat deden wij, omdat wij geloven in een samenleving waarin ouderen een volwaardige plaats innemen. Een samenleving waarin zij goede zorg en liefdevolle aandacht krijgen, gewaardeerd worden om wie ze zijn en waarin zij kunnen blijven meedoen. 1 van onze 10 actiepunten was: investeer niet in stérvensbegeleiders, maar in lévensbegeleiders. Mensen die bij ouderen op bezoek komen, levensvragen kunnen beantwoorden, een luisterend oor bieden en helpen waar nodig. Geestelijke verzorging is nogal eens een bezuinigingspost, maar moet een essentieel onderdeel van verpleeghuiszorg en zorgnetwerken blijven, zo stelden wij.

Plan plus geld

Nu 2 jaar later, komt minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid met een concreet plan én geld (25 miljoen euro), waardoor het binnenkort mogelijk wordt dat mensen die thuis wonen en geconfronteerd worden met zingevingsvragen – bijvoorbeeld bij ziekte, ouder worden en sterven – een beroep doen op een geestelijk verzorger. En dat is geweldig goed nieuws. Tot nu toe werden gesprekken met een geestelijk verzorger alleen vergoed bij verblijf in een instelling, zoals een ziekenhuis of verpleeghuis. De financiële injectie is dus een enorme doorbraak, vindt ook de beroepsvereniging voor geestelijk verzorgers VGVZ, die al jaren pleit voor vergoeding in de thuissituatie.

De moeite waard

VGVZ-secretaris Guido Schürmann, geestelijk verzorger in het Haaglanden Medisch Centrum, zei daarover: “De behoefte aan geestelijke verzorging houdt niet op bij de drempel van een zorginstelling, zeker nu steeds meer mensen thuis ziek zijn, oud worden en sterven. Ook daar worstelen mensen met levensvragen: hoe leef je verder na een slechte diagnose? Wat maakt het leven nog de moeite waard als je oud wordt en behoeftig? Vragen waar iemand thuis lang niet altijd alleen of met zijn naasten uitkomt.”

Voor ouderen, maar niet alleen

Het is trouwens belangrijk dat geestelijke verzorging niet alleen beschikbaar is in de laatste levensfase. Het ministerie erkent dat ook. Zingevingsvragen spelen namelijk op allerlei momenten als het alledaagse leven wordt doorkruist: zoals (chronische) ziekte, ouderdom, handicaps, verlies en rouw. Religie kan daarbij een rol spelen, maar dat hoeft niet.

Het eigen vertrouwde netwerk kan in veel gevallen de nodige ondersteuning bieden, maar wanneer een sociaal netwerk ontbreekt of daar niet toe in staat is, kunnen reguliere zorgverleners, zoals de huisarts of maatschappelijk werker, op een dergelijke behoefte inspelen. Maar als dat niet voldoende is, kan de geestelijk verzorger als expert worden ingeschakeld. Geestelijke verzorging is de professionele begeleiding, hulpverlening en advisering bij zingeving en levensbeschouwing. Geestelijke verzorging is dus breder dan hulp bij zorgvragen. Geestelijk verzorgers zijn opgeleid in de theologie, humanistiek of religiewetenschappen en hebben specifieke expertise als het gaat om het reflecteren op ethische, levensbeschouwelijke en religieuze thema’s.

Zelf verantwoordelijk

Natuurlijk zijn mensen en hun sociale omgeving in eerste instantie altijd nog zelf verantwoordelijk voor de invulling van zingeving en betekenis in hun leven. Als er sprake is van ingrijpende veranderingen in het leven van mensen, zoals ziekte en overlijden, kunnen mensen terecht bij maatschappelijk werkers of hun reguliere zorgverleners, die goed zijn toegerust om gesprekken te voeren met hun cliënten en patiënten. Wanneer een cliënt of patiënt behoefte heeft aan professionele begeleiding bij levensvragen, kan deze zich straks wenden tot een geestelijk verzorger. En dat mogen we ondanks de droevige omstandigheden waarin de betrokkene dan verkeert, alleen maar toejuichen.