Veneuze en arteriële trombose
Gynaecologen, orthopeden, longartsen, cardiologen, internisten, radiologen en huisartsen, ze hebben er allemaal mee te maken: trombose. Wat minder bekend is, is dat bij meer dan een derde van alle sterfgevallen trombose een rol speelt. Wat is trombose en is het te voorkomen?
Bloedstolling
Trombose heeft te maken met bloedstolling. De stolling van het bloed is ingenieus en ingewikkeld proces. Het is het verdedigingsmechanisme van ons lichaam tegen bloedverlies. Maar het bloed mag alleen stollen wanneer dat noodzakelijk is. Bij de stolling spelen 2 elementen een belangrijke rol: de bloedplaatjes en de stollingsfactoren, een soort eiwitten. De bloedplaatjes worden geproduceerd in het beenmerg. Ze stromen in grote hoeveelheden mee in het bloed en als ze tegen een beschadigd stukje weefsel aankomen, kleven ze daaraan vast. Aan die bloedplaatjes plakken weer andere vast, en zo ontstaat een propje dat de bloeding stopt.
Stolsel
Dit stolsel is erg zwak en moet worden verstevigd. Uit de beschadigde wand van het bloedvat komt daardoor een eiwit vrij, ook wel ‘weefselfactor’ genoemd, dat de inactieve stollingsfactoren in het bloed activeert. Daardoor ontstaat de stollingsfactor trombine, dat op zijn beurt weer zorgt dat er een andere stollingsfactor wordt geactiveerd: fibrine. Door de fibrine ontstaan een soort draadjes (fibrinedraden) die een stevig netwerk vormen rond de bloedplaatjes in de wond en hem afsluiten. Zodra dit voldoende is gebeurd worden er juist weer antistollingsstofjes actief die zorgen dat het stollen van het bloed stopt.
Bij trombose gaat er iets mis bij de stolling en antistolling. Het bloed stolt bijvoorbeeld terwijl er geen wondje is, of de bloedprop groeit door en wordt te groot. Als hij zo groot wordt dat hij het bloedvat helemaal afsluit, dan is er sprake van trombose. Het bloed kan dan niet meer komen waar het komen moet en stroomt niet meer goed door de aderen. Het kan ook gebeuren dat een bloedprop afbreekt en verderop in het lichaam een bloedvat afsluit, bijvoorbeeld in de longen. Dat heet een longembolie.
Oorzaken
Het niet goed doorstromen van de aderen kan verschillende oorzaken hebben. Het kan komen doordat de bloedvaten aan de binnenkant niet meer mooi glad zijn. Oorzaken hiervan zijn bijvoorbeeld roken, een te hoog cholesterol, diabetes en een hoge bloeddruk. Deze aandoeningen veroorzaken onregelmatigheden in de bloedvatwand. Maar het kan ook veroorzaakt worden doordat de samenstelling van het bloed is veranderd door hormoongebruik of een ziekte als reuma of kanker. Bloed kan ook langzamer gaan stromen als men langdurig bedrust moet houden of tijdens een vliegreis langer dan 5 uur. In dit laatste geval speelt de beenhouding in combinatie met de lage luchtdruk een rol. Hartritmestoornissen zoals boezemfibrilleren kunnen ook leiden tot trombose.
Soorten trombose
Er bestaat veneuze en arteriële trombose. Veneuze trombose is trombose in de aderen. Dat zijn de bloedvaten die het bloed vanuit de organen, de armen en de benen naar het hart terug laten stromen. Deze veneuze trombose komt jaarlijks in ons land bij ongeveer 30.000 mensen voor. De risicofactoren zijn operaties aan knie of heup, zeker als er een kunstheup- of knie wordt geplaatst, langdurige bedrust, hormoonbehandelingen tegen de overgang, de anticonceptiepil, een ongeval, zwangerschap, kanker en ook erfelijke aanleg en de (oudere) leeftijd kan een rol spelen.
Arteriële trombose ontstaat in de slagaderen. Dat zijn de bloedvaten die het uit het hart gepompte bloed naar de weefsels transporteren. Als zo’n slagader door een bloedprop wordt afgesloten kan dat een hartinfarct of een herseninfarct tot gevolg hebben. Wanneer u last heeft van aderverkalking, rookt, een te hoog cholesterolgehalte heeft, een te hoge bloeddruk of diabetes, dan is er een verhoogd risico op arteriële trombose.
Behandeling
Een trombosebeen wordt direct behandeld met bloedverdunners. Dit kan voorkomen dat het verder groeit of dat er opnieuw een stolsel kan ontstaan. Dit kan tevens levensbedreigende complicaties als een longembolie voorkomen en zorgt dat de schade aan de aderen en kleppen beperkt wordt. Behandeling gebeurt over het algemeen door middel van heparine-injecties. Die werken heel direct. De injecties worden in combinatie met cumarinetabletten gegeven. Die gaan pas na een week werken. Ook worden wel DOAC’s gegeven. Dat staat voor ‘direct oraal anticoagulans’.
Wanneer bij een trombosebeen na een echo blijkt dat de trombose alleen in het onderbeen zit, kan overigens vaak ook worden volstaan met alleen een steunkous, dus zonder bloedverdunners. Deze kous dient men dan een jaar lang elke dag te dragen om de bloedcirculatie goed op gang te houden. Het belangrijkste is om bij een trombosebeen in beweging te blijven. Dat is anders bij een longembolie. Die leidt vaak tot een ziekenhuisopname.
Preventief gebruik van bloedverdunners
Onlangs verscheen een bericht in de media over bloedverdunners die preventief worden ingespoten bij mensen die bijvoorbeeld hun been hebben gebroken of een kijkoperatie aan de knie hebben ondergaan. Dat zijn er in ons land 80.000 per jaar. Het gaat hier om kortdurende opnames waarbij de patiënt ook redelijk snel weer in beweging komt en niet langdurig op bed ligt.
Er is onderzoek gedaan onder 3.000 patiënten. Uit het onderzoek blijkt dat de helft van de patiënten die geen bloedverdunners kreeg evenveel of weinig kans loopt op trombose als de andere helft die het wel kreeg. De behandeling lijkt dus niet effectief en zal naar alle waarschijnlijkheid worden afgeschaft. Dit bespaart zo’n 2 miljoen euro per jaar.
Dit onderwerp wordt besproken in Tijd voor MAX op dinsdag 20 februari 2018.
–
Stel uw vraag aan dokter Ted van Essen
U kunt van dinsdag 20 februari tot woensdag 21 februari 2018 10.00 uur hieronder vragen stellen aan dokter Ted van Essen over trombose . Andere vragen worden niet beantwoord. Na woensdag 21 februari 2018 mag u uiteraard een reactie achterlaten, maar deze wordt niet meer beantwoord. Dit betreft geen persoonlijk consult! De dokter moet u daarvoor immers goed kennen. Dokter Ted helpt u graag met algemene informatie en achtergronden bij het onderwerp dat is behandeld in Tijd voor MAX.
U moet zich eerst registreren en inloggen om uw vraag te stellen. Uw e-mailadres is niet zichtbaar voor anderen en u kunt een fictieve naam opgeven. De naam die u achterlaat is wel zichtbaar. Ter bescherming van uw privacy verzoeken wij u persoonlijke gegevens niet te vermelden in uw bijdrage.
Geef een reactie
U moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.
Beste dokter Ted,
Over aspirine: heeft het dagelijks slikken van kinderaspirine een positief effect op het verlagen van hoge bloeddruk?
M vr. Gr.
Wout Aartsen
Nee, kinderaspirine verlaagt de bloeddruk niet. Het gaat het samenklonteren van bloedplaatjes tegen en voorkomt zo afsluiting van slagaders. Dat voorkomt hopelijk een hart- of herseninfarct.
Beste dokter Ted, zijn cholesterol-verlagende medicijnen (statines) ook preventief zinvol en is het echt zo dat die zoveel nare bijwerkingen hebben?
Dat is juist: statines verlagen het cholesterol en voorkomen dat het aan de binnenzijde van slagaders gaat zitten. Als de wand van slagaders glad is, ontstaat er minder makkelijk een stolsel. Ongeveer 10 procent van de gebruikers van statines krijgt bijwerkingen in de zin van spierpijn. De meeste mensen kunnen de statines gelukkig goed verdragen. De daling van de sterfte door hart- en vaatziekten komt voor een groot deel door het gebruik van die cholesterolverlagers.
Dr. Ted, is het slikken van kinderaspirine preventief goed tegen stolsels/ trombose?
Die kinderaspirine (acetosal) helpt tegen arteriële trombose, dus bij dichtgeslibte slagaders in het hart, de benen en het hoofd. Voor veneuze trombose helpt die acetosal niet. Dan moet je heparine spuiten (als start) en daarna bloedverdunners slikken (acenocoumarol) en naar de trombosedienst om met een bloedtestje de precieze dosering te bepalen. Tegenwoordig worden ook wel die DOAC’s gegeven, waarvoor die controle niet nodig is.
Beste dokter Ted.
Kan ik in plaats van een kinderaspirine ook aspirine 100 Mg nemen?
De stofnaam is acetosal of acetylsalicylzuur. 100 Mg is inderdaad de meest gebruikte dosis. Toevallig was dat ook de sterkte van de kinderaspirientjes, vandaar die (foutieve) naam.
Hallo dokter Ted,
Ik neem “preventief” bij een lange vliegreis altijs een aspirine tablet. 10 jaar geleden heb ik een veneuse tbeentrombose en longembolie opgelopen na een lange vliegreis, na een jaar moest ik volgens protokol stoppen met bloedverdunners. Is het zinvol een aspirine te slikken?
Hans
Waarschijnlijk helpt die acetosal (aspirine) niet tegen veneuze trombose; kwaad kan het ook niet.
Beste dokter Ted,
Op 22.01.18 is dmv een echo vastgesteld, dat ik een bloedstolsel heb in mijn rechterbeen. Dit stolsel zit qua lengte tussen de 3 en 4 cm. Voor mij is dit de vierde keer, dat ik in dat been een trombose heb. Vanuit het ziekenhuis wordt geadviseerd om dit niet te behandelen, men gaat pas over op behandeling als het stolsel minimaal 5 cm. is. Vandaag wederom een echo gehad om te kijken hoe het ervoor staat: het stolsel zit er nog steeds, is noch groter noch kleiner geworden. Voorheen kreeg ik bloedverdunners, maar men blijkt nu een andere visie/behandelmethode te hebben. Klopt dit?
Met vriendelijke groet;
Anne-Marie Schellings
Het klopt dat een trombose die alleen in het onderbeen zit en die niet groter wordt, niet met bloedverdunners behandeld wordt. Wel is het zinvol om het been te zwachtelen.
Beste Dr Ted,
Een veneuze trombose in het hoofd, hoe gevaarlijk is die?
Is het nemen van bloedverdunnende dagelijkse injecties gedurende bijv. drie maanden genoeg?
Bij voorbaat veel dank voor Uw antwoord
Ik heb dat nog nooit gezien, een veneuze trombose in het hoofd. Meestal is dat arterieel, dus een afsluiting van een slagader, waardoor een herseninfarct ontstaat. Maar als u echt een veneuze trombose in het hoofd heeft (een zogenaamde sinustrombose misschien?), dan zou subcutane heparine zinvol kunnen zijn. U kunt hiervoor het beste het advies van de neuroloog volgen.
Beste dokter
Onlangs is mijn man overleden aan de gevolgen van een dubbele longembolie. Het ging zeer snel. Nooit trombose gehad of i.d bloed was altijd goed dus hoe kan dit gebeuren zo snel.
Vr.gr.
Molly
Dat is een vreselijk gebeuren. Meestal ontstaan eerst klachten van een trombose aan een been met van daaruit een longembolie. Maar soms merk je niks van die trombose en laat zomaar een grote klont los die naar de long gaat of zelfs naar beide longen (een zogenaamde ruiterembolie, op de splitsing van de linker en rechter longslagader). Dat is niet met het leven verenigbaar.
Geachte dokter Ted,
Voor de tijd, dat een steunkous bij een trombosebeen gedragen moet worden, staat in bovenstaande één jaar.
“Mijn” internist schreef voor mij 2 jaren voor(okt. 2013 na een heupoperatie in juli 2013) . Na twee jaren heb ik de steunkous nog een tijd gedragen.
Vraag: is het verkeerd de steunkous af en toe weer te dragen, als het betreffende been erg strak aanvoelt of
soms zelfs een beetje gezwollen is(gebeurt niet vaak)?
Inderdaad zijn de adviezen iets minder streng geworden en is één jaar waarschijnlijk voldoende. Maar langer dragen kan helemaal geen kwaad.