Zo overleven dieren de wintertijd

Bij het verzetten van de klok naar wintertijd moeten veel mensen een aantal dagen flink wennen aan deze beproeving van het bioritme. Maar hoe zit dat eigenlijk bij dieren? Bij Tijd voor MAX vertelt boswachter André Donker hoe dieren zich voorbereiden op het winterseizoen.

Energie besparen

Dieren zijn uitstekend berekend op lange, ijskoude periodes. Zij hebben het vermogen hun temperatuur en hartslag te verlagen, waardoor zij minder energie verbruiken en met hun vetreserves toe kunnen. Zelfs het grootste landzoogdier, het edelhert, gaat bij strenge winters in winterrust. Anders dan bij de winterslaap, van bijvoorbeeld de egel, gaan deze herten niet in slaap. In plaats daarvan vertragen zij hun hartslag flink en de temperatuur in de buitenste ledematen gaat omlaag, waardoor zij minder warmte verliezen aan de buitenkant van hun lijf. Dit bespaart enorm veel energie, waardoor zij maar een derde van het voedsel nodig hebben dan normaal, gedurende de rest van het jaar. Kikkers lossen het weer anders op, zij graven zich in en wachten de koude gewoon af.

Kwakkelwinters

Een strenge winter maakt, hoe onlogisch het ook klinkt, de overlevingskans van veel diersoorten groter dan kwakkelwinters. Bij kwakkelwinters krijgen zij te maken met zeer wisselende omstandigheden. Met dan weer vorst en dan weer hogere temperaturen kunnen zij in de problemen raken. Het kost namelijk erg veel energie om regelmatig uit de winterrust of winterslaap te komen. Ook is er onvoldoende voedsel beschikbaar, waardoor hun conditie ernstig kan verslechteren. Hierdoor kunnen bijvoorbeeld vleermuizen, wespen en egels in de problemen komen. Voor vleermuizen is het veel beter om de gehele winter door te slapen, maar als zij door warmer weer ontwaken, moeten zij op zoek naar voedsel. Vliegen kost ze echter teveel energie, dus ze gaan dan veelal noodgedwongen kruipend op zoek. André gaat in de kelders van het Waterloopbos op zoek naar vleermuizen, om te zien hoe het hen vergaat.

Vogels en het verzetten van de klok

In het AD vertelt Baardmannetje Nico de Haan dat vogels weer met heel andere problemen te maken krijgen bij de wintertijd. Met het verzetten van de klok van zomer- naar wintertijd (en andersom) raken vogels namelijk helemaal ontregeld. Zij passen hun vlieg- en voedingsgewoontes aan op de mens en als die mens opeens een uur langer of eerder op de weg is, kan dat voor ongelukken zorgen. De dagen na het verzetten van de klok overlijden hierdoor dan ook aanzienlijk meer vogels dan gemiddeld. En in vogelopvangcentra worden meer gewonde vogels binnen gebracht, die met auto’s in botsing gekomen zijn dan anders. Nico: “Al zijn de vogels na een paar dagen gewend aan onze verandering in de klok, de eerste paar dagen zullen van slag zijn, in de namiddag.”

Dit onderwerp wordt op maandag 30 oktober 2017 in Tijd voor MAX besproken.

Lees ook: hebben we voor één van de laatste keren de klok verzet?

(Bron: André Donker, ad.nl)