Bacteriën houden van mensen

In het lichaam zitten 13.000.000.000.000 (13 biljoen) bacteriën. Ongeveer net zoveel als het aantal lichaamscellen. Die bacteriën zitten er niet voor niks. Ze hebben een belangrijke functie bij de spijsvertering en bij de afweer tegen vreemde indringers. Zo bestaat ontlasting voor 80% uit bacteriën en de vertering van ons voedsel zou niet zonder kunnen. De huid is bedekt met een laag bacteriën die samen voorkomen dat andere, ziekmakende organismen de huid kunnen binnendringen. Bij de ‘poorten’ van het lichaam, de mond, de neus en de vagina houden goede bacteriën slechte, ziekmakende bacteriën tegen.

Helaas lukt dat niet altijd en komen er toch ziekmakers in de huid, luchtwegen, de darmen en de urinewegen. Als die niet door het lichaam verwijderd worden, ontstaat er een infectie met koorts. De huid kan ontstoken raken (erysipelas of wondroos). In de luchtwegen kan bronchitis of een longontsteking ontstaan, de functie van de darmen kan in de war raken met diarree als gevolg, er kan een blaasontsteking ontstaan, enzovoorts. We weten niet precies wanneer en waarom sommige mensen ziek worden, maar het heeft te maken met de ziekmakende eigenschappen van sommige bacteriën of met een verminderde conditie na een flinke griep bijvoorbeeld.

Gelukkig zijn er sinds het midden van de vorige eeuw antibiotica die bacteriën kunnen doden of de groei ervan stilleggen. Dan kunnen de afweercellen ze beter opruimen en genees je weer. In die tijd waren dokters ervan overtuigd dat infectieziekten voor altijd uitgeroeid konden worden. Dat blijkt een misvatting.

Antibiotica doden ook de goede bacteriën en dat geeft weer andere problemen: diarree of schimmelinfecties bijvoorbeeld. Een tweede probleem is dat de bacteriën zich soms aanpassen en ongevoelig worden voor het antibioticum. Dat heet resistentie. Hoe meer antibiotica geslikt worden, hoe vaker die resistentie ontstaat. Hoe verder naar het zuiden je komt, des te vaker worden antibiotica voorgeschreven of gewoon zonder recept gekocht. Antibioticaresistentie is een wereldwijd probleem, maar in Nederland minder omdat we hier zuinig met antibiotica omgaan.

Het gevolg van die resistentie is dat er steeds minder antibiotica werkzaam zijn voor ernstige infecties bij mensen met verstoorde afweer. Dat is zo bij behandeling met chemotherapie of na grote operaties. Het is dus belangrijk dat overal antibioticaresistentie wordt voorkomen. Dat is de reden dat Nederland dat onderwerp op de agenda heeft gezet nu we dit half jaar voorzitter van Europa zijn. Want bacteriën houden van mensen, maar houden zich niet aan grenzen!