Een koninklijke sinaasappel
Publicatiedatum: 15 mei 2017
Ons koninklijk huis beschikt toch maar over een bijzondere merknaam: Oranje! De kleur is zozeer verbonden met een gevoel van nationale eenheid, dat voor Nederland uitkomende sporters zich óók zo noemen. “Goud voor Oranje!” Een betere ‘PR’ is niet denkbaar. Maar de het Oranjehuis heeft er zelf ook het nodige aan gedaan hun ‘familiekleur’ onder de aandacht te brengen!
Onderscheiding
Om hoge gasten of bijzondere landgenoten te eren, delen vorsten onderscheidingen uit. ‘Ridderordes’ worden ze nog vaak genoemd, als verwijzing naar hun oorsprong. Want middeleeuwse vorsten hadden bondgenoten nodig in tijden van oorlog. En ridders die vóór je vochten, vochten tenslotte niet tégen je! Met een vorstelijke ridderorde hoorde je als edele bij de besloten kring rondom de troon. Toen Nederland aan het begin van de 19de eeuw onder de Oranjes een monarchie werd, stichtte koning Willem I dan ook meteen met een vorstelijke onderscheiding: de Militaire Willems Orde en de Orde van de Nederlandse Leeuw met linten in de huiskleuren oranje en (Nassau) blauw. En nog in 1905 stelde koningin Wilhelmina de Huisorde van Oranje in, met, natuurlijk, een geheel oranjekleurig lint.
Oranje Boven!
Had Wilhelmina het wel nodig dat zij mensen aan zich bond door een lintje te geven? Jazeker! Als geen andere vorst in Europa wist koningin Wilhelmina hoe broos populariteit was, en dat dat je van de één op de andere dag je troon kon verliezen. In de 17de en 18de eeuw hadden immers al lange periode bestaan zonder Oranjes: de zogenaamde Stadhouderloze Tijdperken. En bij de komst van de Franse legers in 1795 vluchtte de familie uit ons land weg, om pas bijna twintig jaar later weer terug te keren. Tijdens de Duitse bezetting vonden de Oranjes in Engeland en Canada een veilig heenkomen. Op het dragen van een oranje strikje stelden de Nazi’s in het bezette Nederland zelfs hoge straffen! Maar telkens keerde oranje terug. Als kleur en als dynastie.
Oranjepaleizen
Onze vorstelijke familie verbond vroeger ook hun naam aan hun paleizen, zodat het maar duidelijk was wie er woonde. Zo heette het toekomstige woonpaleis van koning Willem-Alexander en zijn gezin, Huis ten Bosch nabij Den Haag, aanvankelijk ‘Oranjezaal’. En in de buurt van Heerenveen herinnert het landgoed Oranjewoud nog steeds aan de buitenplaats die de weduwe van de Friese stadhouder stichtte. Oranjebruiden die met Duitse vorsten trouwden, woonden in paleizen met klinkende namen als Oranienstein, of Oranienbaum. Maar of de kleur in latere tijd ook zo geliefd was bij de Oranjes valt te betwijfelen. Onlangs vond ik in het archief een notitie van koningin Wilhelmina over bloemarrangementen op de gedekte tafels op Paleis Het Loo: vooral géén oranjekleurige bloemen! Misschien vond de koningin het wel te overduidelijk, die familiekleur.
Koninklijke sinaasappelboompjes
Toch zien we in oude Oranje-portretten vaak een verwijzing naar de familienaam terugkomen in de vorm van een oranjeboompje in de achtergrond. Is de fel-oranjekleurige sinaasappel al decennia lang een geliefde vrucht bij de groenteboer, eens was hij zeer speciaal, omdat hij van ver moest komen. Niet voor niets werd de tropische oranjeboom ‘Chinaas-appel’ genoemd. Vinden wij nu de zoete sinaasappel lekker, in de 17de eeuw was vooral de bittere sinaasappel bekend. Het citrusboompje heeft als bijzonderheid dat hij bloesem én vrucht draagt op hetzelfde moment! Met een dergelijke bijzondere fruitboom wilde een illustere familie wel geassocieerd worden. In hun tuinen verschenen bloeiende planten met oranjekleurige bloemen, zoals de imposante Keizerskroon, maar gedurende de zomermaanden werden ook oranjeboompjes als kuipplanten in de tuinen van de Oranjepaleizen geplaatst, na een lange overwintering in warme kassen die, heel toepasselijk, oranjerieën werden genoemd. Paleis Het Loo heeft hiervan nog steeds een grote verzameling. Zij hebben alle stormen in de Oranje-dynastie heeft overleefd. De oudste zijn meer dan driehonderd jaar oud en het is aannemelijk dat de bouwheer van Het Loo, koning-stadhouder Willem III, enkele nog als klein boompje heeft gezien!
