Kookboeken

Een paar weken geleden opende ik een tentoonstelling in Den Haag in het Museum Meermanno: Aan Tafel! Een boekje open over eetcultuur. Een fantastische tentoonstelling over de boeken die onze eetcultuur door de eeuwen heen bepaalden. Van prachtige antieke handschriften tot hedendaagse trendy boeken. Dat ik gevraagd werd om de opening te doen, was niet zonder reden. Ik ben en ik zeg het enigszins beschaamd, verslaafd. Verslaafd aan kookboeken. Ik schrijf ze niet alleen, ik verzamel ze ook. Ik heb er geen honderden, maar duizenden. Ik laat me inspireren door de verhalen en inhoud, droom weg bij de gerechten, proef in gedachte de bijzondere combinaties. Kortom ze maken me blij.

Er is veel veranderd in onze eetcultuur. Zo waren de oudste boeken over koken vooral voor de hogere klassen, want zij konden zich bijzondere ingrediënten en een kok veroorloven. In de negentiende eeuw kwamen er fornuizen voor een steeds grotere groep beschikbaar. En zo verscheen het beroemde en vele malen herdrukte kookboek Aaltje de volmaakte en zuinige keukenmeid. Een boek voor koks, keukenmeiden en huisvrouwen. Pas in de twintigste eeuw ontstonden de boeken van huishoudscholen. Het waren degelijke boeken met summiere aanwijzingen, waar iedere huisvrouw uit kon koken.

De generatie van mijn moeder had eigenlijk maar enkele kookboeken in de kast en een mapje met uitgescheurde of handgeschreven recepten. En natuurlijk familierecepten. Gerechten die van moeder op dochter werden doorgegeven. En juist dat laatste gebeurt bijna niet meer. Sterker nog, we leven nu in een tijd waarin dochters tegen moeders zeggen dat ze anders moeten koken.
Want wat is er veel veranderd. Trends in koken volgen elkaar de laatste jaren snel op en dat levert ook weer nieuwe boeken op. Over gezondheid, over afvallen, andere keukens, boeken van beroemdheden of grote chefs. Misschien zijn we door het grote aanbod kant en klaar in de supermarkt een beetje vergeten zélf na te denken over eten. Gebruiken we de boeken om verlekkerd naar te kijken en pakken we makkelijk snel iets uit het rek. Kant en klaar, met te weinig voedingswaarde.

En toch gaat er niets boven zelf koken. Koken met verse producten, minder vlees, iets meer vis. Evenwicht houden tussen vet en zoet. Want als je zelf kookt weet je tenminste wat je eet, hoeveel zout, vet of suiker je toevoegt. In een kant en klaar maaltijd kan veel vet zitten zonder dat je het weet of is de hoeveelheid zout hoger dan goed voor ons is en zit er suiker in producten die je zelf nooit zou toevoegen. Dus zelf koken is bewuster met eten omgaan. Bovendien is vers vaak ook goedkoper. Gewoon lekker met het seizoen mee-eten. Vis, groente en fruit als het de tijd ervoor is en dus het aanbod groot!

Goede kookboeken kunnen helpen bij inspiratie, maar ook bij uitleg over nieuwe producten en gerechten uit andere landen. En als we ons aan de regel houden van 80 % verantwoord en 20 % genieten, dan blijven we keurig in balans.