Winderigheid

Het laten van winden is in onze samenleving ongepast en roept schaamtegevoelens op. Omstanders reageren afkeurend of lacherig. Maar iedereen heeft gas in de buik. Zelden heeft winderigheid een medisch relevante oorzaak. Er is sprake van een toename na de maaltijden. 90% daarvan komt door het inslikken van lucht, de rest wordt gemaakt door de bacteriën in de darmen. Winden bestaan uit stikstof, zuurstof, CO2, waterstof en methaan. Die laatste twee zijn brandbaar. Deze gassen zijn reukloos, maar soms zit er zwavelwaterstof of ammoniak. Dat geeft de rotte eieren-geur. Gemiddeld laat een mens 10-20 winden per dag, een liter in totaal. Wanneer men er last van heeft, spreken we van flatulentie. Net zoveel mannen als vrouwen hebben daar last van. Ouderen hebben het ook vaker, omdat die minder verteringssappen maken, waardoor meer onverteerd voedsel in de dikke darm terechtkomt. Ook kunnen ouderen het vaak moeilijker ophouden.

Inslikken van lucht gebeurt bij gulzig eten, slecht kauwen van het voedsel of een slecht zittend kunstgebit. Maar ook door koolzuurhoudende dranken, drinken door een rietje, roken, vooral pijproken, of het kauwen van kauwgom. Light dranken zijn berucht, omdat de zoetstof, sorbitol daarin niet wordt verteerd en in de darmen gaat gisten. Na een maaltijd ontstaat in het spijsverteringskanaal ongeveer 15 liter lucht. Het grootste gedeelte daarvan wordt opgenomen in het bloed en later via de longen verwerkt. Een heel klein gedeelte blijft aanwezig in de darmen en verlaat als winden het lichaam. Bij spanningen heeft men soms meer last van winden en een opgeblazen gevoel. Bepaalde voedingsmiddelen geven meer gasvorming in de dikke darm. Koolhydraten die niet verteerd zijn in de dunne darm, gaan gisten in de dikke darm. Bepaalde voedingsmiddelen zijn berucht: uien, bonen, kool, broccoli. Ook appels bevatten veel gas. Teveel eiwitten in vis en vlees geven vaak stinkende winden. Wanneer men veel vezels eet zoals vegetariërs, heeft men meer gasvorming, maar weer minder geur.

Een deel van de ingeslikte lucht verlaat het lichaam met boeren. Begeleiding door een logopedist is een goede keuze wanneer er sprake is van een verkeerde sliktechniek bij het eten en/of praten.

Sommige mensen maken er een kunst van: een petomaan is iemand die er genoegen in schept winden te laten. Het boek Telemachus in het dorp van Marnix Gijsen vermeldt een legendarische dorpsbewoner die op deze wijze het volkslied ten gehore kon brengen. Door de winden op te houden ontstaat een opgeblazen gevoel. Dat wordt versterkt bij obstipatie, omdat het gas dan meer wordt tegengehouden. De hoeveelheid gas is vaak te beïnvloeden door voeding. Daar is met hulp van een diëtiste achter te komen.

Soms zit er een ziekte achter: de ziekte van Crohn kan winderigheid geven, maar ook een spastisch colon of het prikkelbaredarmsyndroom. Sommige mensen kunnen melksuiker, lactose, niet afbreken omdat ze het enzym lactase missen. Dat heet lactasedeficiëntie. Die kunnen beter weinig melkproducten nemen. Let op dat er geen bloed of slijm bij de ontlasting zit. Neem dan direct contact op met de huisarts.

Medicijnen helpen eigenlijk nooit. Sommige medicijnen kunnen het wel erger maken, zoals lactulose wat bij obstipatie wordt gegeven. Al die middeltjes die bij de drogist te koop zijn, werken eigenlijk niet. Het meest effectief is het aanpassen van het voedingspatroon. Het is belangrijk om voldoende tijd te nemen voor het eten. Rustig eten, niet slurpen, niet met volle mond praten en rechtop zitten zorgen ervoor dat men niet te veel lucht inslikt. Het is verstandig om goed te kauwen en frequent kleine maaltijden te nemen. Het spijsverteringskanaal is dan beter in staat om het voedsel te verteren. Stoppen met drinken van koolzuurhoudende dranken (bier, champagne, frisdranken) en voedingsmiddelen die veel lucht bevatten, zoals appels, vers brood, ijsjes en slagroom

Dit onderwerp is besproken in Tijd voor MAX op 6 januari 2015.