Vaccinatie bij ouderen
Het vaccineren van kinderen is normaal in Nederland. Mazelen, tetanus en difterie komen daardoor niet meer voor in ons land. Ook ouderen zijn gebaat bij vaccinaties, maar waarom?
Rijksvaccinatieprogramma
In Nederland vaccineren we ouderen alleen tegen griep. Dat moet elk jaar opnieuw omdat het griepvirus steeds verandert. Ouderen hebben minder weerstand en zijn daardoor vatbaarder voor griep en de complicaties daarvan. Door die verminderde weerstand, werkt een vaccinatie ook minder goed bij ouderen dan bij kinderen. Dat geldt ook voor andere vaccinaties. Daarbij komt dat na zoveel jaar de kindervaccinaties niet meer zo werkzaam zijn en dat pleit ervoor om die te gaan herhalen bij ouderen.
In veel landen is het al de gewoonte om ouderen elke 10 jaar opnieuw te vaccineren met DKTP (difterie, kinkhoest, tetanus en poliomyelitis). Wanneer men op reis gaat naar verre landen moet dat sowieso. Als de vaccinatiegraad bij kinderen daalt, kunnen die ziektes ook weer meer voorkomen.
Vaccinaties voor ouderen
Er wordt bij het RIVM wel nagedacht over het geven van die DKTP vaccinaties aan ouderen. Maar er kunnen ook nog andere vaccinaties aan toegevoegd worden. In veel landen is het al de gewoonte dat ouderen tegen longontsteking gevaccineerd worden. Nederland is eigenlijk het enige land waar dat nog niet standaard gebeurt. Dat komt omdat er enige twijfel is aan het bestaande vaccin. Verder is er ook een vaccin tegen gordelroos. Daar hebben ouderen veel meer complicaties van dan jongeren, meestal in de vorm van langdurig zenuwpijn. En tenslotte is het misschien zinvol om te vaccineren tegen hepatitis A, een besmettelijke leverontsteking. Vroeger kreeg vrijwel iedereen dat op de kinderleeftijd, maar dat gebeurt tegenwoordig niet meer. Daardoor zijn ouderen daar niet meer tegen beschermd.
Kinkhoest komt tegenwoordig vaker voor bij ouderen. Voor hen is het vervelend omdat het maanden aan kan houden, maar voor ongevaccineerde kinderen kan het ernstig zijn en leiden tot ziekenhuisopname. Dat het nu weer voorkomt heeft waarschijnlijk te maken met dat het vaccin niet meer werkt en de bacterie is verandert.
Effectiviteit opnieuw vaccineren
Er wordt nog onderzoek gedaan naar het effect van het herhalen van de DKTP bij ouderen. In Nederland wordt ook een heel groot onderzoek uitgevoerd met een nieuw vaccin tegen pneumokokken. Dat is de bacterie die longontsteking geeft. Longontsteking komt bij ouderen veel vaker voor dan bij jongeren. Door die verminderde weerstand overlijden ouderen ook sneller aan een longontsteking. Het gordelroosvaccin werkt goed, maar helaas niet bij iedereen. Voor kinkhoest moet nog een beter vaccin ontwikkeld worden. Dit vaccin moet waarschijnlijk net als die voor de griep steeds worden aangepast aan de veranderende bacterie. Er is inmiddels al wel een vaccin tegen diarree door het rotavirus verkrijgbaar. Jonge kinderen en ouderen kunnen bij forse diaree flink uitdrogen en dat is gevaarlijk.
Veel ziektes komen niet meer voor door de hoge vaccinatiegraad van 95% in Nederland. Jonge ouders hebben ziektes als mazelen en polio nooit gezien, dus kunnen zich daar niets bij voorstellen. Daarom zijn die soms geneigd om die vaccinaties maar te laten zitten. Maar als de vaccinatiegraad zou dalen, komen die ziektes weer terug. Dat is gebeurd in Engeland, waar een hetze tegen de mazelenvaccinatie werd gevoerd en de vaccinatiegraad flink daalde. Er kwam toen weer een echte mazelen epidemie bij kinderen.
Alles-in-één-vaccinatie?
Het Rijksvaccinatieprogramma is in Nederland zeer succesvol en dat zou minder kunnen worden als er meer prikken gegeven moeten worden. In Nederland wordt al gebruik gemaakt van een vaccin tegen zeven ziektes tegelijk, maar men kan niet teveel in één spuit stoppen. Bovendien moeten de vaccins op wisselende leeftijden gegeven worden.
Vijftig jaar geleden stierven in Nederland nog 2% van alle kinderen voor hun 5e verjaardag. In ontwikkelingslanden is dat nu nog steeds 12%. Infectieziekten (zoals mazelen) zijn daar een belangrijke oorzaak van. Natuurlijk is verbeteren van de kwaliteit van het drinkwater ook van belang en betere sanitaire voorzieningen, maar in Nederland heeft toch vooral het Rijksvaccinatieprogramma gezorgd voor die spectaculaire daling van de kindersterfte. Massale vaccinatie campagnes zorgen ook in ontwikkelingslanden voor een daling van het kindersterfte cijfer. Helaas zijn er nog steeds te veel kinderen die inentingen tegen dodelijke kinderziekten zoals mazelen en polio niet krijgen. Als er nu ook nog een werkzaam vaccin tegen malaria, AIDS en tuberculose wordt ontdekt en gegeven, dan zou dat in ontwikkelingslanden heel veel kindersterfte schelen.
Dit onderwerp is besproken in Tijd voor MAX op 26 maart 2013.