Armoede
Armoede veroorzaakt stress en spanning. Maar ook letterlijke tekorten: gebrek aan gezond eten, hygiëne, warmte. Die tekorten hebben weer invloed op onze gezondheid.
Verschillen
Een man die in 2012 geboren wordt in de laagste inkomensklasse wordt 74 jaar; in de hoogste inkomensklasse is dat 81 jaar. Voor vrouwen is dat ongeveer een zelfde verschil, al worden vrouwen gemiddeld een paar jaar ouder. Het verschil is nog groter wanneer we kijken naar de gezonde levensverwachting. Dat wil zeggen: het aantal jaren dat men in goede gezondheid doorbrengt. Dat is voor mensen in de laagste inkomensklasse 18 jaar korter dan voor mensen met een hoog inkomen. Kortom: hoe lager het inkomen, hoe korter we leven en hoe eerder we gezondheidsklachten krijgen. Wanneer we kijken naar de opleiding die iemand heeft genoten dan is het verschil hetzelfde: een vrouw met alleen maar lagere school wordt 79 jaar en met een Hbo-opleiding 85 jaar.
Oorzaak
Kinderen van moeders met alleen maar lagere school zijn een ons lichter dan kinderen van moeders met meer opleiding. Veel kwalen komen meer voor bij lager opgeleiden. Klachten van de rug, de schouders, artrose, komen meer voor bij lager opgeleiden. Zij hebben doorgaans ook vaker zwaar lichamelijk werk. Mensen met een lager inkomen roken meer en verhogen daarmee de kans op hart- en vaatziekten, COPD en longkanker. Verder komt er meer overgewicht voor en daardoor ook meer diabetes. Ook hebben mensen met minder inkomen vaker psychische klachten en hebben mensen met een lager inkomen vaker meer chronische ziekten tegelijk.
Mensen met minder inkomen eten slechter, drinken meer alcohol, eten minder groente en fruit en bewegen minder. Ze gaan ook minder vaak naar de tandarts voor controle. Al die risicofactoren tellen op en veroorzaken meer ziektes en sterfte. Andersom: mensen met een chronische ziekte hebben ook minder inkomen en kunnen daardoor minder aan hun gezondheid doen. Bewegen is belangrijk voor herstel, maar het lidmaatschap van een sportclub of een sportschool kost geld en dat is er vaak niet. Goede schoenen kunnen voetklachten tegengaan, maar dat kost ook geld. Gezonde voeding is vaak ook duurder. Op roken kan bespaard worden en stoppen is ook beter voor de gezondheid. Het blijkt dat hoger opgeleiden het roken eerder hebben afgezworen dan lager opgeleiden.
Gezond leven
Een beter inkomen kan de gezondheid helpen. Daar gaan artsen niet over, maar politici. Die kunnen ook de steden zo bouwen dat we meer moeten bewegen. En drank en sigaretten duurder maken, of de leeftijd waarop men dit mag kopen verhogen. Prijsmaatregelen en wetgeving hebben invloed op ongezond gedrag. Dokters kunnen meer doen aan preventie. Daar zit wel een probleem, want mensen met minder opleiding kunnen de adviezen van de dokter vaak niet goed volgen. In Nederland zijn er 250.000 analfabeten. Die lezen geen folders over gezond leven. Maar naast analfabeten is maar liefst 10% van onze bevolking ongeletterd. Dat wil zeggen dat ze wel wat kunnen lezen, maar dat niet altijd even goed kunnen begrijpen.
Wanneer men niet goed kan lezen dan begrijpt men de bijsluiters van medicijnen ook niet en kan men de dosering van de pillen op het doosje ook niet lezen. Maar ook de afsprakenkaart van de arts is niet te lezen waardoor men afspraken misloopt. Nog meer mensen hebben wat we noemen, beperkte gezondheidsvaardigheden. Die hebben moeite om de juiste vragen aan de dokter te stellen. Zij hebben vaker misverstanden en kunnen minder goed informatie verwerken of opzoeken op het internet.
Er is een bundel met platen voor ongeletterden uitgekomen. Daarin staan allerlei eenvoudige tekeningen van het lichaam die uitbeelden hoe het hart werkt, wat een hartinfarct is, wat een bloedvat is en hoe een vernauwing eruit ziet en hoe de bloedsomloop loopt. Maar ook over hoe de longen en spijsvertering werken, wat COPD is, waar de maag zie en wat brandend maagzuur is. Het blijkt dat voorlichting geven aan de hand van zulke platen beter helpt dan een folder meegeven.
Doktersbezoek niet uitstellen
Het bezoek aan de huisarts valt buiten het eigen risico. Dat geldt ook voor de huisartsenpost. Een bezoek aan de spoedeisende hulp van het ziekenhuis gaat wel ten koste van uw eigen bijdrage. Heeft u een klacht? Ga dan eerst naar de huisarts of huisartsenpost. Medicijnen worden meestal volledig vergoed, al gaan de kosten wel af van uw eigen risico. Voor kinderen onder de 18 jaar geldt dat eigen risico niet. Maar als mensen het doktersbezoek uitstellen omdat ze opzien tegen de kosten, dan kan de zorg uiteindelijk veel duurder uitvallen. Wanneer men te lang wacht met een gezondheidsprobleem, dan wordt men misschien wel zieker en dan zijn de kosten vaak hoger dan wanneer men er op tijd bij is.
Dit onderwerp is besproken in Tijd voor MAX op 27 november 2012.