Kijk uit voor deze (dodelijke) paddenstoelen in de herfst

In de herfst gaan veel mensen op zoek naar paddenstoelen. En soms blijft het niet alleen bij kijken, maar worden ze ook geplukt. Alleen hoe verleidelijk dit ook kan zijn: doe dit nooit zonder expertise, want sommige varianten zijn dodelijk. Boswachter Luc Knijnsberg geeft een overzicht van paddenstoelen die u absoluut niet in uw mond moet stoppen.

Paddenstoel is de vrucht van een schimmel

Lange tijd werd gedacht dat heksen of de duivel een rol speelden bij het verschijnen van paddenstoelen. Want hups, daar zijn ze ineens. Inmiddels weten we beter en zijn paddenstoelen de vruchtlichamen van schimmels. Ze groeien aan minuscule schimmeldraden die in de grond, tussen dode bladeren of in dood hout zitten.

Aantrekkingskracht van paddenstoelen

Volgens Natuurmonumenten komen er in Nederland meer dan 5.000 soorten paddenstoelen voor. Boswachter en paddenstoelenkenner Luc Knijnsberg, actief bij de PWN duinen tussen Wijk aan Zee en Bergen aan Zee, begrijpt de aantrekkingskracht ervan: “Ze hebben iets sprookjesachtig en verschillende soorten zoals morieljes en eekhoorntjesbrood zijn ook te eten. Alleen bij het plukken ervan is altijd waakzaamheid geboden; het is heel lastig om niet-giftige van giftige soorten te onderscheiden.’’

Lees ook: Op deze plekken kunt u in de herfst veel paddenstoelen zien

Paddenstoelen die gevaarlijk kunnen zijn

Sommige paddenstoelen veroorzaken alleen maag- en darmklachten, terwijl andere ook kunnen leiden tot leverschade, nierproblemen of hallucinaties. Soms heeft u dan nog geluk, want er zijn ook varianten die dodelijk kunnen zijn. Wij nemen met expert Knijnsberg een aantal varianten door die u absoluut moet vermijden, zeker ook met huisdieren of (klein)kinderen.

Groene knolamaniet

Met stip op 1 staat de groene knolamaniet. Deze paddenstoel is de meest dodelijke soort ter wereld en wordt in het Engels daarom ook wel ‘death cap’ (hoed des doods) genoemd. De schimmel is herkenbaar aan een knol, een ring om de steel en (zoals de naam al aangeeft) een groene hoed. Alleen door de zon of regen kan de groene kleur volgens Knijnsberg verbleken. Dit kan vervolgens verwarring veroorzaken met andere, eetbare paddenstoelen. De groene knolamaniet komt voor op zandgrond (in de duinen) en bij eikenbomen.

De groene knolamaniet. Fotograaf: Luc Knijnsberg

Panteramaniet

We kennen allemaal de karakteristieke rode paddenstoel met witte stippen. Wanneer deze rode kleur er bruin uitziet, heeft u mogelijk te maken met de giftige panteramaniet. Hoewel het in sommige gevallen bij ernstige gezondheidsproblemen blijft, kan de paddenstoel ook dodelijk zijn. De panteramaniet komt net als de groene knolamaniet voor op zandgrond (in de duinen) en bij eikenbomen.

De panteramaniet. Fotograaf: Luc Knijnsberg

Bundelmosklokje

Het bundelmosklokje klinkt klein en lief, maar niets is minder waar, want het is een zeer giftige paddenstoel. Kleine hoeveelheden ervan kunnen al tot een ernstige vergiftiging leiden. Het bundermosklokje is meestal (licht)bruin en heeft een wat glanzende uitstraling. De hoed is klokvormig. De paddenstoel groeit verder vaak in groepen of bundels in bossen, veelal op oude stammen en takken.

Het bundelmosklokje

Fraaie gifgordijnzwam

De (vrij zeldzame) fraaie gifgordijnzwam heeft deze naam niet voor niets. Deze prachtige roodbruine paddenstoel, vanwege de grootte vaak goed zichtbaar, heeft een hoed die klok- tot bolvormig is en komt vooral voor onder loofhout bij beuken- en eikenbomen. Inname van deze paddenstoel is alleen meestal niet zo fraai. Dit kan leiden tot een langzame en pijnlijke dood.

De gifgordijnzwam. Fotograaf: Luc Knijnsberg

Grote kale inktzwam

De grote kale inktzwam op zichzelf is niet dodelijk, maar verdient toch een aparte vermelding in deze lijst vanwege de grote giftigheid die de soort kan hebben. Alleen: ernstige reacties worden pas veroorzaakt wanneer u de paddenstoel combineert met alcohol, omdat er dan een chemische reactie kan optreden. Tot 72 uur na het eten van kale inktzwammen mag er dan ook absoluut geen alcohol gedronken worden. “Dus een borreltje bij deze soort, kunt u beter achterwegen laten’’, aldus Knijnsberg.

De grote kale inktzwam

Schakel bij twijfel over uw gezondheid gelijk medische hulp in

Wanneer u twijfelt of uzelf of iemand anders een gevaarlijke paddenstoel heeft gegeten, is het belangrijk om direct medische hulp in te schakelen. Geef zoveel mogelijk informatie over de paddenstoel, zowel over het uiterlijk en de omstandigheden waaronder deze is gevonden. Snelle behandeling kan de kans op overleving en herstel vergroten.

(Bron: Belgisch Antigifcentrum, Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer. Foto: Shutterstock)