Altijd en overal de weg kwijt: dit is de zeldzame aandoening DTD (ruimtelijke dyslexie)

Als u al jarenlang dezelfde route naar huis volgt, kunt u op een gegeven moment zonder na te denken naar huis. Hoe deze automatische piloot functioneert, hebben wij eerder al uitgelegd. Maar wat als het tegenovergestelde het geval is? Dat u altijd de weg kwijtraakt, zelfs in uw eigen straat? Dan kan dit komen door de zeldzame aandoening DTD.

Wat is DTD?

DTD staat voor de Engelse term developmental tophographical disorder, oftewel ontwikkelingsgerelateerde topografische desoriëntatie. ‘Ruimtelijke dyslexie’ is een ander synoniem voor deze aandoening. Over DTD is nog niet veel bekend, pas in 2009 is de term voor het eerst genoemd in een wetenschappelijk artikel. Hoeveel Nederlanders hier precies last van hebben, is dan ook niet bekend. Wel is er in 2022 een Italiaans onderzoek naar DTD verschenen. Van de 1.698 onderzochte Italianen, tussen de 18 en 35 jaar oud, blijkt circa 3 procent de aandoening te hebben. In deze onderzoeksgroep komt het vaker voor bij mannen dan bij vrouwen.

Lees ook: Waarom is uw richtingsgevoel beter als u van het platteland komt?

Hoe ontstaat deze aandoening?

Volgens hoogleraar neuropsychologie Ineke van der Ham (Universiteit Leiden) lijkt DTD op afantasie, een gebrek aan inbeeldingsvermogen en visualisatie. Wie afantasie heeft, kan in zijn of haar hoofd dus geen concrete plaatjes voor zich zien. Dat gaat niet alleen om visuele beelden, maar ook om het terughalen van geluiden, smaken en geuren. “Dat komt bij zo’n 2 tot 3 procent van de mensen voor”, vertelt Van der Ham aan wetenschapstijdschrift Quest. “DTD zou weleens een variant daarop kunnen zijn, die misschien net zo vaak voorkomt.”

Want iemand met DTD kan geen concrete herinneringen aan een bepaalde route oproepen. Normaal gesproken herkent u een boom of gebouw, op een plek waar u altijd rechtsaf gaat. Of u weet dat u over 700 meter linksaf moet en daarna over 1,5 kilometer rechtsaf. Maar degenen die DTD hebben, kunnen dit soort informatie niet opslaan en terughalen. Ook al lopen ze al jarenlang dezelfde weg terug naar huis, het voelt elke keer alsof ze op een nieuwe plek zijn beland.

Het onderzoek naar DTD staat nog in de kinderschoenen. Wel staat vast dat het te maken heeft met een gebrekkige verbinding tussen 2 belangrijke hersengebieden, de hippocampus en de prefrontale cortex. De hippocampus stuurt uw langetermijngeheugen aan en is bepalend bij het aanmaken van herinneringen. En de prefrontale cortex is betrokken bij uw sociale vaardigheden, impulsbeheersing en het nemen van beslissingen. Vaak hangt DTD samen met een verminderd ruimtelijk inzicht. Als u moeite heeft met het verschil tussen links en rechts, kan dat hier ook mee te maken hebben.

Lees ook: Hoe zit het? Waarom worden we sneller vergeetachtig in een andere kamer?

Wat als u zelf DTD heeft?

Als u zelf deze zeldzame aandoening blijkt te hebben, dan heeft dit een grote invloed op uw dagelijks leven. Het is dan geen vanzelfsprekendheid om bij iemand langs te gaan of snel boodschappen te doen, laat staan een wandeltocht op vakantie te ondernemen. Maar heeft u een smartphone, dan is Google Maps uw vriend. Met deze smartphone-app kunt u navigeren in uw eigen buurt, zoals we in dit artikel uitleggen. Daarnaast helpt Google Maps met het vinden van watertappunten of rolstoelvriendelijke paden zonder trappen.

(Bron: Archief, MAX vakantieman, Quest, Neuropsychologia, Flow Magazine, Wetenschap in Beeld, PLOS One, SeniorWeb. Foto: Shutterstock)