Nutri-Score definitief ingevoerd in Nederland: hoe betrouwbaar zijn de A, B, C, D en E?
Publicatiedatum: 12 januari 2024
5 letters en 5 bijbehorende kleuren, van de donkergroene A tot de rode E: dat is de Nutri-Score, in 2024 officieel ingevoerd in Nederland. Deze score staat op verpakkingen van etens- en drinkwaren en geeft een indicatie van hoe gezond ze zijn. Maar betrouwbaar is de Nutri-Score eigenlijk?
De Nutri-Score bestaat toch al langer?
De origine van de Nutri-Score ligt in Frankrijk, maar er zijn nog meer Europese landen die er gebruik van maken. Het systeem is te vergelijken met een omgekeerd stoplicht. De hoogste score heeft dus een groene kleur en de laagste een rode, met oranje daar nog tussenin. In de loop van 2019 is het gekleurde ABCDE-logo langzaam maar zeker ook in de Nederlandse schappen terechtgekomen. Een paar ja na de start van deze proefperiode heeft Rijksoverheid de Nutri-Score per 1 januari 2024 officieel in gebruik genomen.
A, B, C, D of E: hoe komt de Nutri-Score van een product tot stand?
Producten krijgen automatisch een Nutri-Score, door middel van een algoritme. Hierbij kijkt het systeem naar welke voedingsstoffen er in een product zitten, bijvoorbeeld een pak muesli, een diepvriespizza of een reep chocola. Gezonde bestanddelen trekken de score op, ongezonde bestanddelen zorgen ervoor dat die lager uitvalt. De aanwezigheid van eiwitten en vezels zorgt bijvoorbeeld voor een hogere Nutri-Score, zoals Meldpunt uitgebreid uitlegt in dit artikel. Een hoog aantal suikers, zout, verzadigde vetten en energie (calorieën) kan de score dan weer naar beneden halen.
Wees er wel op bedacht dat u met deze score alleen binnen dezelfde productcategorieën een goede vergelijking kunt maken. U kunt een pak melk (score A) dus wel met een ander pak melk (score C) vergelijken. Het pak met de hoogste Nutri-Score is de meest verantwoorde optie in de categorie melk. Maar is dit pak melk ook gezonder is dan een mueslireep? Die vergelijking kunt u niet maken, ook al hebben ze allebei score A.
Waarom is de Nutri-Score omstreden?
Dit is meteen één van de kritiekpunten die voedingsdeskundigen geuit hebben. Op basis van de Nutri-Score kunt u weliswaar concluderen dat een diepvriespizza met score A gezonder is dan een diepvriespizza met score D. Maar dat maakt zo’n pizza met score A niet meteen een gezonde keuze, hoe bedrieglijk hoog de Nutri-Score dus ook is. Een andere omstreden factor is de rekenmethode van de Nutri-Score. Want dat gebeurt op basis van 100 gram, in plaats van de daadwerkelijke grootte van een portie. Zo kan het dus gebeuren dat een pizza score B krijgt, omdat die relatief veel vezels en eiwitten per 100 gram bevat. Maar zo’n pizza is natuurlijk zwaarder dan 100 gram en u krijgt niet alleen vezels en eiwitten binnen, maar ook veel calorieën, zout en vetten.
Andersom geldt hetzelfde: heeft een product een lage Nutri-Score, dan wil dit niet meteen zeggen dat het een ongezond product is. 30-pluskaas heeft vaak een Nutri-Score D of zelfs een E, vanwege het hoge vetgehalte. Maar deze kaas behoort wel tot de Schijf van Vijf van het Voedingscentrum. Om het extra verwarrend te maken: sinds 2024 is de rekenmethode enigszins aangepast, met vooral extra aandacht voor vezels. Hierdoor gaat de beoordeling van bijvoorbeeld niet-volkoren witbrood omlaag, van B naar C. Maar het kan nog tot eind 2025 duren voordat alle producenten zo’n aangepaste Nutri-Score op de verpakking hebben gezet.
Bewuste keuze, in plaats van onderbewuste beïnvloeding: hoe doet u dat?
Bovendien hebben producenten trucjes om voor een kunstmatig hogere score kunnen zorgen. Zoals het toevoegen van water, waardoor het minder calorierijk wordt. Het is dus te kort door de bocht om te zeggen dat een A-score altijd gezond is en een E-score altijd ongezond. Maar onbewust kan zo’n beoordeling onze keuzes in de winkel wel beïnvloeden. “Het grappige is dat er ook consumenten schijnen te zijn, die juist de score E aantrekkelijk vinden. Omdat ze zin hebben in iets lekkers. De associatie gezond-niet lekker enerzijds en ongezond-wel lekker anderzijds, die is heel sterk”, benadrukt Patrick Wessels, gedragspsycholoog en columnist bij MAX Vandaag. De overzichtelijke combinatie van een letter met de bijbehorende kleur bepaalt direct uw 1e indruk van het product en stuurt u in het maken van uw keuze. “Gaat u winkelen met de gedachte: ik zoek gezonde keuzes? Dan helpt zo’n Nutri-Score fantastisch, want daar gaat u makkelijk op af. Het systeem is niet top, maar als je het nog moeilijker maakt, haakt de consument af.”
We hebben het hierboven al eens genoemd, de moderne Schijf van Vijf van het Voedingscentrum. Komt u een product in de schappen van de supermarkt tegen en twijfelt u of het gezond is? Raadpleeg dan eerst de Schijf van Vijf, is het advies van staatssecretaris Maarten van Ooijen (Volksgezondheid) en voedseldeskundigen. Hiervoor kunt u de gratis smartphone-app Kies ik gezond? gebruiken. De Nutri-Score kan daarna alsnog handig zijn, voor producten die niet in de Schijf van Vijf staan. En om de (relatief) meest gezonde keuze te maken, als u bijvoorbeeld tussen meerdere soorten chips of koekjes kunt kiezen.
(Bron: MAX Meldpunt, Rijksoverheid, ANP, De Volkskrant, Voedingscentrum, Consumentenpsycholoog Patrick Wessels, De Volkskrant, RTL Nieuws, NOS, Test-aankoop.be, Dagblad van het Noorden. Foto: Shutterstock)
