De ontvoering van biermagnaat Freddy Heineken en zijn chauffeur Ab Doderer

Op 9 november 1983, in 2023 40 jaar geleden, worden biermagnaat Freddy Heineken en zijn chauffeur Ab Doderer in Amsterdam ontvoerd. Na het betalen van 35 miljoen gulden losgeld, bevrijdt de politie het tweetal in een loods in Amsterdam. De ontvoering heeft 21 dagen geduurd. 

5 ontvoerders

De 5 ontvoerders, Willem Holleeder, Frans Meijer, Jan Boellaard, Cor van Hout en diens halfbroer Martin Erkamps hebben al langer het idee om een bekende, rijke Nederlander te ontvoeren. Hun keuze valt uiteindelijk op de zeer vermogende bierbrouwer Freddy Heineken. Ze zijn zeker maanden bezig geweest met de voorbereidingen voor de ontvoering. Ze creëren een budget om allerlei zaken aan te schaffen voor de ontvoering, zoals handboeien, pruiken, portofoons en wapens.

De ontvoering en crisisberaad

Op 9 november 1983 rond 19.00 uur stapt Freddy Heineken in het gezelschap van 2 dames uit zijn kantoor aan het Tweede Weteringplantsoen in Amsterdam. Hij loopt naar zijn auto en wordt plots overmeesterd door gewapende mannen. Zijn chauffeur krijgt een klap en de 2 mannen worden in een oranje bestelbus geduwd. De ontvoerders rijden naar een loods in Amsterdam-West. Achter een wand in de loods zijn 2 cellen gebouwd, die alleen toegankelijk zijn via een geheime deur. Daar worden Heineken en Doderer vastgeketend en 21 dagen opgesloten.

De politie en een lid van de Raad van Bestuur van Heineken houden een crisisberaad. De firma en de familie Heineken willen zo snel als mogelijk het losgeld betalen. De politie wil dat niet, omdat dat mogelijk tot andere ontvoeringen van rijke mensen leidt waarbij grote bedrijven worden afgeperst. Daarom wil de politie de ontvoerders het losgeld in het vooruitzicht stellen, maar de wijze van het verkrijgen ervan zo moeilijk mogelijk maken. Zo wordt tevens tijd gewonnen. Hierdoor kunnen de ontvoerders fouten maken, waardoor informatie wordt verkregen over de identiteit van de daders.

Het bedrijf heeft daar moeite mee. Heineken wil niet de indruk geven dat er moet worden onderhandeld over het bedrag. De bierbrouwerij heeft weinig vertrouwen in de politie en stelt zich hard op. Heineken eist een soort vetorecht op en wil eventueel onderhandelen zonder de politie. Maar de ontvoerders dwingen het bedrijf en de politie tot een samenwerking, omdat zij eisen dat een politieman in een auto het losgeld aflevert.

35 miljoen gulden losgeld

3 dagen na de ontvoering nemen de daders contact op met de familie Heineken in de villa van Heineken in Noordwijk. Ze laten een bandje horen dat is ingesproken door Ab Doderer. De ontvoerders noemen zich de ‘Adelaar’ en de familie Heineken is de ‘Haas’. De politie tapt de telefoon af en luistert mee. De ‘Haas’ moet een opdracht halen uit een bagagekluis op het Centraal Station in Utrecht. Die opdracht moet worden meegenomen naar de villa in Noordwijk, waar op een telefoontje moet worden gewacht van de ‘Adelaar’. In de kluis bevinden zich een brief en 2 polaroid foto’s, waarop Heineken en Doderer te zien zijn met een recente krant, hetgeen een teken van leven is.

De ontvoerders laten in de brief weten dat ze 35 miljoen gulden losgeld eisen. Het geld moet in een witte bestelbus met rode kruizen worden afgeleverd. De bus moet vertrekken bij de villa van Heineken. De politie kan hieraan niet voldoen. De pers staat bij de villa en het is dus onmogelijk om met de witte bus met rode kruizen ongemerkt het losgeld af te leveren.

Lees ook: De ontvoering en moord op Gerrit Jan Heijn

Onderzoek ontvoering loopt vast

4 dagen later nemen de kidnappers opnieuw contact op met de villa. Ze spelen weer een opgenomen bandje af met de stem van Doderer, die de eisen voorleest. Ze willen dat die nacht het losgeld wordt betaald. De secretaresse van Heineken zegt aan de telefoon dat het losgeld klaar ligt, maar dat de witte bus niet kan gaan rijden. De kidnappers laten nogmaals het bandje horen, terwijl de secretaresse wanhopig probeert duidelijk te maken dat de witte bus echt niet kan gaan rijden. Dan wordt de hoorn op de haak gegooid.

De politie krijgt wel belangrijke informatie door het telefoontje. De opdracht luidt om naar het Hilton Hotel op Schiphol te gaan. Bij het hotel vindt de politie een opdracht om naar de volgende bestemming te rijden. Hieruit blijkt dat de auto door heel Nederland zal moeten rijden, van aanwijzing naar aanwijzing. Het onderzoek van de politie loopt vast.

Anonieme tip

Na 2 weken komt er echter een doorbraak. De politie krijgt een anonieme tip, waardoor het onderzoek naar de ontvoering in een stroomversnelling komt. De tipgever wijst naar een timmerbedrijf in Amsterdam-West op een afgelegen terrein en noemt namen van mannen die bekend zijn bij de politie. Ze zijn namelijk eerder opgepakt wegens openlijke geweldpleging. De politie komt hierdoor aan interessante informatie. Jan Boellaard is lid van een schietvereniging en staat bekend als een scherpschutter. Frans Meijer heeft tot 1981 een vuurwapenvergunning. De vader van Willem Holleeder heeft lange tijd bij Heineken gewerkt en is door problemen met vervroegd pensioen gestuurd. De politie besluit de mannen te observeren.

Het timmerbedrijf in Amsterdam-West

Vanaf 26 november worden ze in de gaten gehouden. Zo haalt de halfbroer van Van Hout, Martin Erkamps, die middag 2 maaltijden bij een Chinees restaurant in Zwanenburg, te weten 2 kippensoep en 2 porties nasi. Iets later worden de maaltijden afgeleverd op industrieterrein De Heining bij het timmerbedrijf. De politie ziet dat één van de mannen iets in de grond stopt bij een hotel. Zodra de verdachte uit het zicht is, graven agenten een beker met een opdracht op. De opdracht is voor de ‘Muis’ en is afkomstig van de ‘Uil’. Dat zijn de nieuwe codes voor de persoon die het losgeld moet afleveren, de ‘Muis’, van de opdrachtgever, de ‘Uil’. De politie weet nu zeker dat ze de daders op het spoor zijn, want deze informatie kan alleen afkomstig zijn van de kidnappers.

Aflevering losgeld

De politie gaat niet direct over tot arrestatie, omdat het niet vaststaat dat Heineken en Doderer zich in de loods van de timmerfabriek bevinden. Bij de Chinees krijg je in die tijd namelijk zoveel eten dat je er makkelijk met z’n vieren van kunt eten. Bovendien zijn de foto’s met verschillende camera’s gemaakt, waardoor de politie er rekening mee houdt dat de 2 gegijzelde mannen op verschillende plekken worden vastgehouden. De politie wil geen risico nemen en besluit tot het betalen van het losgeld. Via een advertentie in de krant wordt er contact gemaakt met de ontvoerders.

Op 28 november 1983 wordt het losgeld van 35 miljoen gulden afgeleverd door een undercoveragent. In de kofferbak van de auto liggen 5 postzakken met het losgeld. Hij vertrekt vanaf vliegveld Valkenburg. De ontvoerders hebben 1 aanwijzing achtergelaten voor de chauffeur. Hij vindt zijn volgende opdracht bij het Euromotel in Amsterdam. De politie houdt de agent nauwlettend in de gaten. Via briefjes die aan de kant van de weg zijn begraven, sturen de ontvoerders de agent door heel Nederland. Na 4 uur rijden krijgt hij de opdracht te stoppen bij een viaduct. Daar moet hij het geld achterlaten. In het donker ziet de agent schimmen.

De ontvoerders nemen de zakken mee en gaan ervandoor. De politie probeert in de lucht zicht te houden op de situatie. Een helikopter volgt de ontvoerders over de A28. Op het moment dat de auto stopt, ziet de politie iemand op de auto aflopen. Dan gaat de infraroodcamera stuk en verliezen ze de daders uit het oog.

Bevrijding Heineken en Doderer

Nu het losgeld is betaald, lijkt de vrijlating van de 2 gegijzelden een kwestie van tijd. Maar na 2 dagen zijn ze nog steeds niet vrij waarop de politie besluit een inval te doen in de loods van de timmerfabriek op woensdag 30 november om 5 uur in de ochtend. Een arrestatieteam gaat heel stil naar binnen. In 1e instantie vinden ze niets. Eén van de politiemensen krijgt dan de ingeving om de lengte van de loods te meten. Ze komen erachter dat loods van buiten groter is dan van binnen.

Hierdoor ontdekt de politie dat aan de binnenkant en stuk van de loods is afgeschermd met daarachter de cellen waar Heineken en Doderer zich bevinden. Beide heren worden bevrijd. De betonmuren zijn voorzien van ankers, waaraan kettingen zijn bevestigd met aan het einde handboeien. Ze zijn 3 weken vastgeketend, liggend op een matras op de grond. De bevrijding wordt gevierd als een groot succes.

Maar de politie blijkt al eerder dicht bij de oplossing te zijn geweest. Er is een tip binnengekomen over het terrein in Amsterdam-West, maar die is volgens de politie niet erg specifiek geweest. De politie heeft er wel polshoogte genomen. Ook de namen van de daders blijken al eerder te zijn getipt. De informatie die de politie op 26 november heeft gekregen, blijkt al op 18 november bekend te zijn. Er is niets mee gedaan. De politie is dan te druk met andere tips.

Gevangenisstraffen en 8 miljoen gulden spoorloos

Na de ontknoping arresteert de politie Boellaard en Erkamps. Ze worden veroordeeld tot een gevangenisstraf van respectievelijk 12 en 9 jaar. Erkamps gaat in hoger beroep en wordt veroordeeld tot een gevangenisstraf van 8 jaar. Van Hout, Holleeder en Meijer weten te vluchten. Meijer geeft zich op 28 december 1983 aan bij de politie. Op 1 januari 1985 ontsnapt hij uit het Pieter Baan Centrum. Op 21 maart 1985 wordt Meijer bij verstek veroordeeld tot 12 jaar cel. Hij duikt onder in Paraguay, waar hij trouwt en een gezin sticht.

In 1994 spoort misdaadjournalist Peter R. de Vries hem op en hij wordt in 1995 gearresteerd. Door een procedurefout komt hij vrij. Waarna Meijer opnieuw wordt gearresteerd in 1998. Het duurt nog tot 2003 voordat hij aan Nederland wordt uitgeleverd. Hij heeft dan in Nederland in voorarrest gezeten en in Paraguay vastgezeten in afwachting van zijn uitlevering. Hierdoor moet Meijer nog maar 2 jaar in Nederland naar de gevangenis.

Vlucht naar Frankrijk

Van Hout en Holleeder vluchten naar Frankrijk. Na veel juridisch getouwtrek, worden ze in 1986 aan Nederland uitgeleverd. In 1987 worden ze veroordeeld tot 11 jaar cel, 1 jaar minder dan Boellaard en Meijer en 3 jaar minder dan Erkamps. Die lagere straf baseert de rechtbank op een juridische constructie, waardoor voor afpersing en wederrechtelijke vrijheidsberoving een maximale gevangenisstraf van 12 jaar ontstaat. Bij de 3 andere ontvoerders heeft de rechtbank die constructie ook gehanteerd, maar deze is later door het gerechtshof en de Hoge Raad verworpen.

Cor van Hout (L) en Willem Holleeder (R), staan in een hotel in Frankrijk de pers te woord.

Voor de 3 andere verdachten geldt daardoor een maximum straf van 16 jaar. Begin 1992 zijn Van Hout en Holleeder weer vrij. Die vrijheid vieren ze met een groot feest in het Amsterdamse Marriott Hotel, dat zou zijn betaald met geld van de ontvoering. Bij binnenkomst van het tweetal speelt het orkest de reclamemelodie van Heineken: “Heerlijk, Helder, Heineken”.

Een groot deel van het losgeld is in de bossen bij Zeist teruggevonden. Ook komen miljoenen boven water bij huiszoekingen. Ongeveer 8 miljoen gulden is spoorloos. Over dat resterende geld doen de wildste verhalen de ronde. Zo zou het zijn begraven in de buurt van Parijs, er zouden drugstransporten mee zijn bekostigd, prostitutiepanden in Alkmaar van zijn gekocht of gokhallen en een sekstheater op de Amsterdamse Wallen.

In 2011 speelt Rutger Hauer de rol van Freddy Heineken in de film De Heineken Ontvoering.

Oud-politiecommissaris Kees Sietsma speelt een cruciale rol bij de oplossing van de Heineken ontvoering in 1983. Hij is op 9 november hierover te gast in Tijd voor MAX. 

Freddy Heineken en chauffeur Ab Doderer poseren daags na hun vrijlating.

(Bron: KRO Reporter, Andertijden.nl, NOS.nl, RD.nl, AD.nl, Wikipedia. Foto’s: ANP)