Patrick Wessels: ‘5 tips tegen impulsaankopen die echt werken (psychologisch getest)’

Een snoeprolletje bij de kassa of een koopje in uw favoriete kledingwinkel… Dat kan geen kwaad, toch? Maar liefst 70 procent van de Nederlanders doet regelmatig impulsaankopen. Dat is zonde, omdat ze opgeteld ongemerkt veel geld kosten. Maar, hoe weerstaat u de volgende keer de verleiding? Als u al van alles hebt geprobeerd zijn dit 5 tips die echt werken, omdat ze psychologisch zijn getest.

Waarom doen we impulsaankopen?

Impulsaankopen zijn namelijk grotendeels psychologie. U koopt onderbewust, omdat u genoeg andere dingen aan het hoofd heeft. Het valt niet mee om steeds bewust de voor- en nadelen op een rij te zetten. Daardoor is een aankoop snel gebeurd, voordat u er erg in heeft. En vaak gaat het niet om grote bedragen, dus het lijkt heel onschuldig.

Bovendien voelt iets aankopen heel prettig voor het brein. Na het afrekenen komt er een shot dopamine vrij. Dat gevoel is vergelijkbaar met het krijgen van een compliment, het oplossen van een ingewikkelde puzzel of het vinden van een briefje van 10 euro op straat.

5 tips tegen impulsaankopen

Wilt u wat doen aan die impulsaankopen? Dan kunnen 5 psychologische theorieën daarbij helpen. Er is veel onderzoek gedaan naar onderbewuste processen, specifiek voor aankopen. Gebruik deze 5 tips om komende maand minder impulsaankopen te doen, dus meer geld over te houden (voor de feestdagen die weer snel dichterbij komen).

1. Smeer eerst een paar broodjes

Wie trek heeft trapt makkelijker in de trucs van winkeliers. Dus wilt u impulsaankopen voorkomen? Zorg dat u eerst wat eet. Met trek is het brein veel meer gefocust op snelle bevrediging. Dat (kortstondige) fijne gevoel van een aankoop lijkt dan veel aantrekkelijker dan dat het op de lange termijn is.

Door eerst wat te eten stilt u de honger, zowel in de maag als in het brein. Het brein kan zich weer beter focussen op de doelen op lange termijn, zoals het zuiniger omgaan met geld. Wie met trek door de supermarkt struint koopt meer boodschappen. En dat effect geldt net zo goed voor kledingwinkels, gadgets of woonaccessoires.

2. Spreek af met vrienden

Een deel van de mensen doet impulsaankopen om zich beter te voelen. Dat hoeft niet zo dramatisch te zijn als het klinkt, dus geldt voor een grote groep. Het voelt gewoon ‘lekker’ om iets te kopen, in de winkel of online. Dus merkt u dat u online zoekt naar dagaanbiedingen of andere koopjes? Of dat u de aanbiedingsrekken in de winkels langsgaat op zoek naar een leuke verrassing?

Spreek in plaats daarvan liever af met vrienden. Stel voor om een kop koffie te gaan drinken. Dat kost waarschijnlijk minder, en herstelt de eigen gemoedstoestand veel beter. Het effect van een impulsaankoop is na een dag of zelfs na een paar uur weer verdwenen. Wie regelmatig met vrienden of kennissen afspreekt voelt zich de rest van de week veel beter.

3. Ga sporten in plaats van shoppen

Of ga sporten, of in ieder geval bewegen. Ga hardlopen, fietsen of gewoon wandelen door het bos (en niet door de stad). Wie beweegt maakt in het brein stoffen aan die net zo prettig voelen, zonder dat het iets hoeft te kosten.

En lukt het om te sporten op niveau, of daarin progressie te maken? Het brein bouwt competentie op, dus nieuwe vaardigheden. Als u de volgende keer meer voor elkaar krijgt geeft dat een heel bevredigend gevoel. Het is dezelfde dopamine als die vrijkomt bij een aankoop, met het grote verschil dat dit niets kost (en dat u geen spullen koopt die u eigenlijk niet nodig heeft).

4. Beloof jezelf bedenktijd

Staat u toch in de winkelstraat? Dan is het de moeite waard om wat bedenktijd te nemen. Beloof uzelf dat u niet meteen ‘ja’ zegt tegen de aankoop. Neem letterlijk afstand, door nog even een rondje door de rest van de winkelstraat te lopen. Of beter nog, door er het bekende nachtje over te slapen.

Psychologisch gaat het om de hot-cold empathy gap. Dat betekent dat u zich in een ‘hot’ situatie (in de winkel) moeilijk kunt voorstellen dat u de aankoop níet nodig heeft. Door nog even een rondje te lopen of er een nachtje over te slapen komt u in een ‘cold’ situatie. In die situatie is het veel logischer om ‘nee’ te zeggen tegen de aankoop. Sterker nog, het is misschien zelfs moeilijk voor te stellen dat u het wel nodig heeft.

5. Start een challenge

Zoekt u een manier om u langere tijd te wapenen tegen impulsaankopen? Start dan een challenge. Spreek bijvoorbeeld met uzelf af om een maand lang geen impulsaankopen te doen.

Start op de 1e van de maand, halverwege de maand of op een andere datum die u makkelijk onthoudt. Spreek met uzelf af om dit een maand vol te houden. En bedenk alvast een beloning voor aan het eind van de maand. Spreek bijvoorbeeld af om met een goede vriend of vriendin wat leuks te gaan doen. Tenminste, als u het volhoudt om een maand lang geen impulsaankopen te doen.

Tip: lijkt een maand u erg lang? Plan alvast een moment waarop u toch een keer mag winkelen. Een geplande afwijking (bijvoorbeeld halverwege de maand) maakt het makkelijker om dit de rest van de maand vol te houden. Dat werkt nog altijd beter dan dat u na een paar weken weer begint te winkelen en het niet meer volhoudt.

Consumentenpsycholoog Patrick Wessels combineert nieuwsberichten, wetenschappelijke artikelen en praktische tips, om dieper op de consumentenpsychologie in te gaan. Lees hier al zijn columns.

(Foto: Shutterstock)