Paul Rem: ‘Nederland-België’
Publicatiedatum: 19 juni 2023
Het klinkt als een interlandwedstrijd, ‘Nederland-België’, maar dat is het ook een beetje. Koning Willem-Alexander gaat komende dagen op uitnodiging van koning Filip op staatsbezoek naar onze zuiderburen. Het 26ste staatsbezoek van de koning in de ruim 10 jaar dat hij koning is.
Het gaat om een tegenbezoek, want 7 jaar geleden brachten Filip en Mathilde van België al een staatsbezoek aan Nederland. Tijdens het staatsbanket in het Paleis op de Dam hield de koning de gebruikelijke toespraak. Willem-Alexander sprak bij het uitbrengen van de toast: “Op de koning en koningin der Belgen en de warme onverbrekelijke vriendschap tussen het Koninkrijk België en het Koninkrijk der Nederlanden.” Een warme historische band tussen Nederland en België? Er zijn tijden geweest dat we elkaar wel konden schieten. Letterlijk.
Nederland en België 1 land
Aan het begin van de 19de eeuw waren Nederland en België 1 land, verenigd onder de kroon van koning Willem I. Het groothertogdom Luxemburg was persoonlijk bezit van de koning, dus het jonge koninkrijk van de Oranjes vormde een grote staat in Europa. Koning Willem werkte hard om de eenheid tussen noord en zuid tot een succes te maken, maar het was ingewikkeld om alle partijen te vriend te houden.
Uiteindelijk hield zijn koninkrijk dan ook geen stand. De Belgen kwamen in opstand tegen Oranje. De Tiendaagse Veldtocht om België met geweld op de knieën te krijgen, mislukte. De internationale gemeenschap dwong Willem I de onafhankelijkheid van de jonge Belgische staat te erkennen. Uiteindelijk deed hij dat dan ook, mokkend. België vond een eigen koning: Leopold I.
50 jaar vijanden
De Nederlandse koning, boos op de ondankbare Belgen, weigerde contact te hebben met de Belgische koning. De vijandschap tussen beide koninklijke huizen duurde wel meer dan 50 jaar! Het contact begon weer een beetje te komen nadat Willem III koning was geworden. Hij had de Belgische koning Leopold I, de vijand van zijn grootvader, al een keer ontmoet. Maar de kou bleef in de lucht hangen. Pas in 1883, meer dan 50 jaar na de breuk, werd de strijdbijl begraven. In Grand Hôtel Brittanique in het Belgische Spa gebruikten Willem III en Emma en het Belgische vorstenpaar Leopold II en Marie-Henriette (naar haar is het bronwater ‘Spa Reine’ vernoemd) een gezamenlijke maaltijd.
Deze ‘informele’ lunch van de beide koningsparen was een gebeurtenis van internationaal politiek belang. Er was heel wat ‘masseren’ aan vooraf gegaan. Een maand eerder had het Belgische kroonprinselijk paar al een zeer beleefd bezoekje gebracht aan Willem III en Emma, die in Luxemburgs verbleven. Een bezoekje op neutraal terrein dus. Heeft de Belgische kroonprins verzoenende woorden gesproken? Werd het officiële bezoek in Spa daar voorbereid?
De verzoeningslunch
In elk geval was het resultaat een triomf voor beide vorsten. De ontmoeting in het populaire kuuroord Spa leek wel een staatsbezoek! Alle straten waren versierd met Belgische en Nederlandse vlaggen. Op het perron wachtte Willem III zijn oude rivaal op. Nadat Leopold II het salonrijtuig had verlaten omhelsden de vorsten elkaar enthousiast. In een open rijtuig, goed zichtbaar voor de toeristen en voor de verzamelde pers, reden de beide vorstenparen in een open rijtuig naar het hotel.
Na de klanken van beide volksliederen werd een copieuze 12-gangen lunch genuttigd, terwijl het buiten, voor het hotel, zwart zag van de mensen. De ‘verzoeningslunch’ was een groot succes en nog geen drie maanden later brachten Leopold II en Marie-Henriette een staatsbezoek aan ons land, gevolgd door een tegenbezoek van Willem III en Emma aan België.
Die “warme onverbrekelijke vriendschap” waarover koning Willem-Alexander repte, kon toen eindelijk beginnen.
Paul Rem is kunsthistoricus en conservator op Paleis Het Loo. Hij is bestuurslid van diverse musea, internationaal erkend expert ‘Oude meubelen’ en lid van het ‘TEFAF vetting committee’. Regelmatig schuift hij aan als tafelgast in Tijd voor MAX. Lees hier al zijn columns.
(Foto: ANP)
