Is er toch een zelfportret van Johannes Vermeer?
Publicatiedatum: 8 mei 2023
Dat er in het jaar van Vermeer veel belangstelling is voor de kunst van Johannes Vermeer, werd al duidelijk met een aantal ontdekkingen in zijn werk. Zo werd er mogelijk een nieuw schilderij gevonden en zag een bekend werk en waarschijnlijk anders uit. De laatste ontdekking komt uit Amerika, van het Metropolitan Museum of Art in New York. Onderzoekers denken daar wellicht een zelfportret in Slapend Meisje te hebben gevonden.
Pentimenti
Van Johannes Vermeer is al langer bekend dat hij vaak wijzigingen aanbracht in zijn schilderijen. De grootmeester kon eindeloos schaven en schrappen aan de compositie om het beeld perfect te maken. Zulke wijzigingen worden ook wel pentimenti genoemd, zoals restaurator en jurylid Abbie Vandivere uitlegt in deze masterclass van De Nieuwe Vermeer. Maar wat overschilderde Vermeer in zijn schilderij Slapend Meisje? Daar lijkt nu antwoord op te komen.
Onderzoekers van The Met kunnen met de nieuwste technieken door schilderlagen heen kijken. Daarin is te zien dat in de doorziende ruimte achter het meisje nóg een figuur moet hebben gestaan. En nog specialer: het moet zeer waarschijnlijk een kunstenaar zijn geweest. Op de plek waar Vermeer een raamkozijn heeft geschilderd, stond eerder een schildersezel. Voor de ezel was een kunstenaar te zien met een penseel in zijn hand. Vermeer lijkt het tafereel toch te druk te hebben gevonden en overschilderde de kunstenaar weg uit de ruimte.
Zelfportret van Vermeer
Door het nieuwe onderzoek kan de figuur na honderden jaren eindelijk weer tevoorschijn komen. Zou het een zelfportret van Johannes Vermeer zijn? Zoals te zien in de laatste aflevering van De Nieuwe Vermeer, raakte het enige zelfportret vermist.
Wat is er bekend over Johannes Vermeer? Jurylid Pieter Roelofs legt het uit in deze video:
Slapend Meisje
Het olieverfschilderij Slapend Meisje is rond 1657 gemaakt. Het kunstwerk maakt geen deel uit van de tentoonstelling Vermeer in het Rijksmuseum.
Over De Nieuwe Vermeer
In het tv-programma De Nieuwe Vermeer brengen creatievelingen en professionele kunstenaars uit heel Nederland deze verdwenen werken tot leven. De werken worden beoordeeld door Vermeer-experts Pieter Roelofs en Abbie Vandivere. Een ode aan de iconische schilder, maar vooral ook een ode aan creatief Nederland. Het programma omvat naast een televisieprogramma ook een podcast, VOD-serie én een online expositie. De zes afleveringen van De Nieuwe Vermeer zijn te bekijken via NPO Start. De 12 winnende doeken worden van 20 maart tot en met 4 juni 2023 geëxposeerd in Museum Prinsenhof Delft en het Mauritshuis in Den Haag.
