Penopauze, de mannelijke overgang, wat merkt u daarvan?
Publicatiedatum: 27 maart 2023
Kunnen mannen net als vrouwen met de overgang en menopauze te maken krijgen? Door een geleidelijke daling van het geslachtshormoon testosteron kunnen er bij mannen inderdaad ook overgangsverschijnselen optreden. In dat geval penopauze of andropauze genoemd. In dit artikel zetten we op een rij wat dat voor u kan betekenen.
Afnemend testosteronniveau
Vanaf het 30e levensjaar neemt de testosteronaanmaak bij mannen af. De noodzaak om voor nakomelingen te zorgen wordt minder en het is een natuurlijk proces dat het lichaam dan geleidelijk minder testosteron aanmaakt. Hoe snel dit gaat en hoeveel minder, verschilt per man. Sommige mannen merken er veel van, terwijl het bij anderen een proces is dat niet of nauwelijks merkbaar is. Sowieso is het normaal dat bepaalde lichaamsfuncties wat achteruit gaan bij het ouder worden.
Verschil tussen mannelijke en vrouwelijke overgang
Volgens endocrinoloog (hormoonspecialist) prof. dr. Nicolaas Schaper het Maastricht UMC+ klopt het dat mannen rond hun 50e last kunnen krijgen van bepaalde klachten, maar is er geen wetenschappelijk bewijs voor de penopauze. Zo’n 20 procent van de mannen tussen de 45 en 55 jaar krijgt echter wel te maken met ongemakken. Het verschil met de vrouwelijke overgang is dat bij vrouwen in betrekkelijk korte tijd het geslachtshormoon oestrogeen sterk afneemt en dat een vrouw na de overgang onvruchtbaar is. Bij mannen is het een langdurig en geleidelijk proces en sommige mannen hebben zelfs op hun 80e nog een hoog testosterongehalte. Mannen kunnen daardoor wel tot op hoge leeftijd kinderen verwekken.
Klachten tijdens de penopauze
De penopauze kan voor uiteenlopende klachten zorgen. Zowel op geestelijk als lichamelijk vlak. Op geestelijk vlak kunt u te maken krijgen met een verminderd libido, stemmingswisselingen en soms ook een toegenomen behoefte aan alcohol of nicotine. Op lichamelijk vlak komen onder andere voor:
vermoeidheid, opvliegers, erectieproblemen, slaapstoornissen, verminderde spierkracht, plasproblemen, overgewicht, incontinentie en bloedarmoede.
Zo kunt u de klachten van de penopauze verminderen
Door gezond en regelmatig te leven kunnen de klachten die uit de penopauze voortkomen verminderen. Eet gezond en probeer voldoende uren te slapen. Dat kunt u onder andere doen door vaste slaaptijden aan te houden. In een eerder artikel geven we nog 10 slaaptips. Blijf verder op gewicht en beweeg elke dag minstens een half uur. Draag in het geval van opvliegers kleding die het zweet goed opneemt. Alcohol, warme dranken en roken kunnen opvliegers verergeren, dus beperk de inname daarvan of stop er zo nodig helemaal mee.
Wanneer naar de huisarts?
Worden de klachten zo bepalend dat u er veel overlast door ondervindt, vraag uw huisarts dan om advies. De klachten worden niet altijd specifiek door een testosterontekort veroorzaakt. Ze kunnen ook voortkomen uit het normale verouderingsproces of een medische aandoening. In een eerder artikel vertellen we bijvoorbeeld waar opvliegers nog meer door veroorzaakt kunnen worden. Door een lichamelijk onderzoek of een bloedtest kan er meer duidelijk worden en kunt u zo nodig doorverwezen worden naar een uroloog, seksuoloog, endocrinoloog of psycholoog.
Wel of niet extra testosteron toedienen?
Soms wordt ervoor gekozen om extra testosteron toe te dienen. Sommige mannen hebben er baat bij, maar uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat extra testosteron maar bij weinig mannen effect heeft op erectiestoornissen of futloosheid. Ook kleven er flinke risico’s aan. Het geeft een verhoogd risico op prostaatkanker, slaapapneu, aderverkalking, te dik bloed en krimpen van de testikels. Grijp dus nooit zelf zonder overleg met een arts naar testosteron-gel, -pleisters, -tabletten of -injecties.
Gewicht en testosteronniveau
Wetenschappelijke website Quest schrijft over een onderzoek van de Britse wetenschapper David Lee van de University of Manchester. Naar aanleiding van de uitkomsten van Lee zijn onderzoek, concludeert hoogleraar endocrinologie Ilpo Huhtaniemi van de Finse University of Turku dat niet de penopauze, maar met name overgewicht bij mannen een belangrijke oorzaak is van een afnemend testosteronniveau, erectiestoornissen en andere ongemakken.
Huhtaniemi heeft in kaart gebracht dat 73 procent van de mannen die tijdens het onderzoek aan de symptomen van de penopauze voldaan hebben, overgewicht blijken te hebben of obees zijn. Het toedienen van testosteroninjecties is in hun geval volgens Huhtaniemi dan ook niet de beste oplossing. Afvallen is een betere optie. Bij de mannen die na het onderzoek overtollige kilo’s zijn kwijtgeraakt, is een toename in hun testosteronniveau aangetoond. Terwijl bij de mannen die juist nog meer aangekomen zijn, een verminderde testosterongehalte te zien is geweest in hun bloed.
(Bron: archief, Gezondheidsplein, moetiknaardedokter.nl, Maastricht UMC+, Quest. Foto: Shutterstock)
