Janny van de Heijden: ‘de lekkerste streekgerechten van Limburg’

Terwijl ik nadacht over een nieuwe reeks columns voor MAX Vandaag dit jaar, realiseerde ik me dat we niet alleen 12 maanden in een jaar hebben maar ook 12 provincies in ons land. Dus leek het me een goed plan eens te duiken in de streekgerechten die we kennen. Elke provincie komt aan bod en ik begin nu eens niet bovenaan, maar onderaan bij Limburg!

De smaak van vroeger

Ik heb al eens een podcastserie gemaakt over de smaak van vroeger en ik weet hoeveel herinneringen er naar boven komen als het over eten van vroeger gaat. Waarom is de smaak van elke provincie zo anders? Of welke gerechten hebben de tijd doorstaan en worden nog steeds gegeten? Ik zou het leuk vinden als u ook reageert op wat ik schrijf, wat u zich herinnert. Welke (streek)gerechten fijne herinneringen oproepen en welke absoluut niet of welke vergeten zijn en u zich nog herinnert.

Linzenvlaai (zonder linzen)

Het 1e waar iedereen bij deze provincie aan denkt zijn waarschijnlijk vlaaien. Kersenvlaai, pruimenvlaai, abrikozen- of rijstevlaai, vlaai met een ruitjes patroon, met kruimeltjes bovenop of, en dat is mijn favoriet, de linzenvlaai. En om verwarring te voorkomen die wordt niet gemaakt van linzen maar de taart heeft sterke overeenkomsten met de fruittaart uit de Oostenrijkse stad Linz, de linzertorte. De vlaai heeft een ander soort deeg, want de traditionele vlaaien werden namelijk met brooddeeg gemaakt.

Nonnevotten en knapkoek

Toch is er meer zoet. Nonnevotten bijvoorbeeld. Ooit werden deze zoete gefrituurde deegknopen speciaal met carnaval gebakken. Ze verwezen naar de strikken van de schorten van de nonnen. Knapkoek (knapkook) is ook typerend, het krokante stuk koek met suiker wordt bij de koffie geserveerd.

Friet met zuurvlees (zoervleis)

Ook typisch Limburgs en graag gegeten met friet is zuurvlees, of zoervleis. Een heerlijk geurige stoofschotel waarvoor vroeger paardenvlees werd gebruikt en nu over het algemeen rundvlees. Het zuur, azijn, wordt toegevoegd om het vlees malser te maken en als tegenhanger wordt appelstroop toegevoegd.  Aan konijn in het zuur, oftewel knien in ’t zoer ook een populair zuiders gerecht, wordt naast azijn en appelstroop ook mosterd toegevoegd.

Tête de veau

Tête  de veau klinkt niet Limburgs maar Frans. En zo gek is dat niet, want heel vroeger werd door de hogere klasse ook Frans gesproken. Het is een stoofgerecht van kalfsvlees en niet zoals de naam misschien doet vermoeden van ‘kopvlees’. Kalfsvlees is altijd duur geweest en het gerecht was dan ook iets voor speciale gelegenheden. De recepten variëren per familie, zoals bij de meeste streekgerechten. Sommigen voegen champignons toe, extra gehaktballetjes, tomatenpuree of madeira, maar in elk geval garneert iedereen met hard gekookt ei!

Streekproducten

Naast de streekgerechten zijn er natuurlijk ook de streekproducten uit deze provincie. Asperges uiteraard en grotchampignons. Maar er is ook het beroemde Livar vlees, oftewel vlees van het Limburgse varken, afkomstig van de abdij Libosch.

Appelstroop, de rinse appelstroop (en ook appel/peren stroop). Deze wordt gemaakt volgens een eeuwenoud Zuid-Limburgs recept van appels, suikerbieten en vezels van de cichoreiwortel. Rinse is overigens geen merk zoals sommigen wel denken maar een oud-Nederlands woord dat enigszins zuur betekent.

Limburgs zwartbrood is roggebrood. Nu wordt roggebrood in bijna alle provincies wel gebakken, maar elk rogge brood heeft zijn eigen kenmerk. Zo is dat uit Limburg wat vaster en zuurder dan bijvoorbeeld uit de Noordelijke provincies. Het is ook iets zuurder van smaak.

Hier haalt Adriaan de mosterd vandaan

En wie van dat Livar spek op het roggebrood doet, moet daar ook wel mosterd op doen. Nu ben ik groot fan van Adriaan’s mosterd. Wie ooit een bezoek brengt aan Maastricht (breng dan ook een bezoek aan de schitterende boekhandel in de Dominicanenkerk) moét absoluut langs Adriaan de Smaakmaker in de Sint Pieterstraat. Het kleine winkeltje barst uit zijn voegen met potjes heerlijke mosterd, chutney, jammetjes, olie, azijn en nog veel meer om het tafelen aangenamer te maken!

Limburg rijk aan streekgerechten

Maar terug naar dat spek. Met André van Duin ben ik ooit toen we met het bootje voor Denkend aan Holland op pad waren in Ohé en Laak op bezoek geweest bij een slager die nog op ambachtelijke wijze gezouten en gedroogde hammen maakt. De Laaker Boere sjonk. Súper lekker ook!

En wat nog meer geproefd moet worden uit deze provincie. Liefhebbers weten dat natuurlijk al lang. De provincie is rijk aan allerlei streekbieren. Nu ben ik  geen echte bierkenner, maar ik weet wel dat er zelfs voor niet bierliefhebbers lekkere tussen zitten.

Janny van der Heijden kennen we vooral als jurylid van Heel Holland Bakt en van haar (culinaire) tochtjes met André van Duin in Denkend aan Holland. Daarnaast schrijft ze al jaren voor diverse dagbladen en tijdschriften en heeft tientallen kookboeken op haar naam staan. Ze heeft een uiteenlopende kennis en smaak op het gebied van koken en bakken en die kennis deelt zij in haar columns. Lees hier al haar columns. 

(Foto: Shutterstock)