Maretak niet alleen als kersttraditie, zo kweekt u zelf mistletoe
Publicatiedatum: 18 december 2022
Bij een maretak denken we al snel aan een hangend bosje, waaronder geliefden elkaar een kus geven. Maar waar komt dit gebruik vandaan en hoe is dit gewas zelf in Nederland te kweken?
Al eeuwenlang populair
De maretak (Viscum album), ook wel mistletoe, vogellijm of mistel genoemd, spreekt al eeuwenlang tot de verbeelding. Zo is de plant in de tijd van de Kelten onderdeel geweest van vruchtbaarheidsrituelen en is het in later tijden gebruikt om vee te beschermen tegen bedreigingen van kwade geesten en heksen. In de middeleeuwen zijn de besjes gebruikt om vogels mee te vangen. Dat is gedaan door de besjes te koken, met een lijmachtige stof tot resultaat. Door dat op lokstokken te smeren, zijn de vogels gevangen. Vandaar de naam vogellijm. Tegenwoordig kennen we de maretak als onderdeel van de kersttraditie en worden geliefden (of toevallige passanten!) erdoor uitgenodigd elkaar te kussen.
Maretak zelf kweken
De maretak is een dwergheester en een halfparasiet. Dat laatste betekent dat hij niet zonder gastheer kan groeien. Voor water en zouten is de plant namelijk afhankelijk van zijn gastheer, maar vanwege zijn groene blad heeft hij wel een eigen fotosynthese. De zaden worden vooral verspreid door lijsters. In de vrije natuur zult u ze vooral veel in het zuiden van het land zien in hoge populieren. Dat is één van de favoriete boomsoorten van de lijster. Daarnaast vertoeft de lijster graag in boomgaarden met appelbomen. Zo lang het bij enkele bosjes blijft, heeft de boom er weinig onder te lijden. U kunt daarom ook zelfs eens proberen om maretakken te kweken, al komt daar wel flink wat geduld bij kijken. Naast de populier of appelboom kunt u het ook proberen met bijvoorbeeld meidoorn, linde, wilg, lijsterbes, esdoorn of Robinia.
U heeft er enkele van de kleverige, witte besjes voor nodig. Hierin bevinden zich de zaadjes. Deze kunt u in de periode december tot en met maart aan een geschikte boomsoort bevestigen. Doe dit door de besjes vlak bij de basis aan de onderkant van een horizontale tak over het oppervlak stuk te wrijven. Dan is er minder kans dat ze bij regen wegspoelen. Kies voor een tak die flink wat zon pakt en liever een wat jonger exemplaar, zodat het kiemworteltje er makkelijker doorheen komt dan bij dikke schors het geval is. Door dit op een aantal plekken te doen, verhoogt u de kans op succes. Want niet alle zaadjes zullen ontkiemen. Om ervoor te zorgen dat de planten op den duur zelf ook besjes vormen, is er in elk geval een mannelijk en een vrouwelijk exemplaar nodig. Bescherm het vastgeplakte zaadje in 1e instantie eventueel extra met een stukje fijnmazig gaas, dat u om de tak wikkelt.
Ontkiemde maretak-zaadjes
Over het algemeen ontstaan de 1e blaadjes pas ongeveer een jaar later. Pas na enkele jaren ziet u een bosje ontstaan en de ontwikkeling van de witte zaden laat meestal zeker een jaar of 7 op zich wachten.
Mistletoe kant-en-klaar kopen
Er zijn kwekers die appelbomen verkopen waar al een maretak in groeit. Op die manier hoeft u de plant niet zelf te kweken en krijgt u vele jaren voorsprong.
Maretak snoeien
In het geval van vruchtdragende gastplanten kan de oogst lager uitvallen, wanneer de maretakplanten groter worden of wanneer ze in aantal toenemen. Zaag in dat geval eventueel 1 of enkele van de takken in hun geheel weg. Een goed moment daarvoor is tijdens de kerstperiode, want dan kunt u ze ook meteen ter decoratie gebruiken. Wanneer u de plant slechts deels wegsnijdt, kan die zich herstellen en kunt u jaar na jaar decoratiemateriaal ervan af nemen.
Maretak giftig?
Ondanks zijn lieflijke imago is het verstandig om voorzichtig met de maretak om te gaan. Op de besjes na zijn alle delen namelijk giftig. De besjes zijn echter ook niet helemaal onschuldig. Wanneer er meerdere van worden genuttigd, kunnen ze zorgen voor diarree, braken, zwakte, dorst en agitatie. Bij het binnenkrijgen van de andere delen van de plant kunnen naast braken, misselijkheid en diarree ook slaperigheid, zwakte en koorts optreden.
Op de overzichtspagina van Tuin & Balkon vindt u nog veel meer tips en adviezen voor tuin- en balkonplezier. Van adviezen over de verzorging van tuinplanten tot praktische tips over snoeien en tuinaanleg.
(Bron: Mooi wat planten doen.nl, Buitenleven, Landidee, Seasons, botanischetuinen.nl, stadstuinieren.nl, antigifcentrum.be. Foto’s: Shutterstock)
