Paul Rem: ‘Wilhelmina’s beschutte kinderwereld’

Met de feestdagen houden we ons bezig met cadeautjes. Die traditie is ouder dan we vermoeden, want al in de 19^de eeuw werden op kerstavond aan het hof veel en dure geschenken uitgereikt. De jonge koningin Wilhelmina werd door haar ouders, koning Willem III en koningin Emma, bedólven onder het speelgoed. Zij was weliswaar enig kind, maar heel erg eenzaam was ze niet, want haar moeder zorgde er voor dat regelmatig kinderen werden uitgenodigd om met het prinsesje te komen spelen. Leuk voor Wilhelmina, maar ook slim, want een kind moet ook leren om speelgoed te delen.

Eigen kinderwereld

Toch had Wilhelmina in de paleizen ook een eigen kinderwereld. Haar speelkamer op Paleis Het Loo is zo’n wereld op zichzelf. Nog altijd vertelt deze boeiende kamer het verhaal van een prinsesje dat eens staatshoofd zou worden, na de dood van vader. Het vervolg is bekend. Wilhelmina is 10 jaar oud als koning Willem III sterft. Moeder Emma zal als regentes van het koninkrijk optreden en regeren uit Wilhelmina’s naam, tot zij 18 jaar oud is en zal worden ingehuldigd. Nu is het nog niet zover en we zien een kamer die vol staat met kostbaar en kwetsbaar speelgoed.

Mini-volwassene

De oude koning kocht voor een vermogen aan speelgoed in de meest gerenommeerde speelgoedzaken in Den Haag, Londen en Parijs. Speelgoed is speelgoed, maar kindermeubilair is een ander geval. Zijn wij anno 2022 gewend aan kekke kindermeubeltjes, kloek van vorm en opvallend van kleur, in de 19^de eeuw was een kind vooral een mini-volwassene. En natuurlijk vooral als je troonopvolgster bent. Het meubilair dat er staat had van haar moeder kunnen zijn, alleen is alles een flink slag kleiner. Een echte kinderwereld lijkt niet te hebben bestaan.

Verschillende paleizen

Het hof verhuisde ook nog eens een paar maal per jaar van paleis naar paleis. ’s Winters resideerde de koning en zijn gezin in het Haagse Paleis Noordeinde, het officiële koninklijke paleis. In het voorjaar, omstreeks de paasdagen, was er traditioneel de ‘Amsterdamse week’ en verbleef het koninklijk gezin in het grote Paleis op de Dam. Vervolgens werden de zomermaanden doorgebracht op Het Loo of Soestdijk. In de herfst trok de stoet weer terug naar Den Haag.

Koningin Emma wist raad

In al die paleizen had de jonge prinses Wilhelmina haar kamers. Grote, hoge kamers, met dikke tapijten en kristallen kroonluchters. Speel daar maar eens lekker ontspannen, als kind. Koningin Emma wist er raad op. Zij verzon een methode om haar dochtertje in elk paleis zich thuis en geborgen te laten voelen.

Zij liet in de werkplaatsen van het paleis een achttal lage kamerschermen fabriceren, bespannen met linnen, die aan de buitenzijde beschilderd werden als muur van witte bakstenen en klimrozen. Enkele schermen hebben een open venster waarvoor een groen rolgordijn hangt. De binnenzijde werd beschilderd als paleiswand met panelen in roze tegen groen, met op enkele een geschilderd portret van een kat en een in goud en wit geschilderde gekroonde “W”.

Wilhelmina’s kinderwereld

Dit werd Wilhelmina’s eigen, kleine domein. Waar de koninklijke familie ook heen ging, en hoe groot de paleiszalen ook waren, in haar kleine speelpaleisje wist de jonge Wilhelmina zich veilig en beschut. Veel later, toen de inmiddels bejaarde en afgetreden koningin haar boek Eenzaam maar niet alleen schreef, herinnerde zij zich: “Ik was een echt poppenmoedertje en werd nooit moe met mijn poppen te spelen. Moeder had overal waar we woonden een poppenkamer voor mij ingericht of een poppenhoek, die met schermen afgeschut was, waardoor het een huis leek”.

Die ‘speelschermen’ vormden een mooie, kinderlijke maat in de holle en vaak onherbergzame paleizen. Een lief, kinderlijk element in die wereld van de grote mensen.

(Foto: Paleis Het Loo)