Madurodam, 70 jaar Nederland in miniatuur

Op 2 juli 1952, in 2022 70 jaar geleden, opent Madurodam in Den Haag voor het eerst de deuren. Sindsdien is de miniatuurstad door miljoenen kinderen en volwassenen uit binnen- en buitenland bezocht. Madurodam is een stadje met een glimlach, waar een klein kind zich groot kan voelen.

George Maduro

Madurodam is opgericht ter nagedachtenis aan de op Curaçao geboren Joodse oorlogsheld George Maduro. Hij overlijdt begin 1945 op 28-jarige leeftijd aan vlektyfus in concentratiekamp Dachau. Aan George Maduro wordt op 9 mei 1946 de Militaire Willemsorde toegekend voor zijn heldhaftige optreden tijdens de oorlog.

Het is Bep Boon-van der Starp die de initiatiefneemster is van de miniatuurstad. Zij en haar man vangen al voor de oorlog Joodse vluchtelingen uit Duitsland op. Als de Duitsers in mei 1940 ons land bezetten, vluchten Bep en haar man naar het buitenland. In de Verenigde Staten leren zij Joshua en Rebecca Maduro kennen.

Een stadje met een glimlach

Na de oorlog raakt Bep betrokken bij het Nederlands Studenten Sanatorium, een ziekenhuis in Laren, waar studenten met tuberculose hun studie kunnen voortzetten. De zorg is erg duur, waardoor ze op zoek gaat naar een verdienmodel. Ze herinnert zich het Engelse miniatuurstadje Bekonscot in de tuin van accountant Roland Callingham. Een miniatuurlandschap van gebouwen en beplanting waarin modeltreinen rondrijden. De netto-opbrengst komt ten goede aan de noodlijdende ziekenhuizen in Londen.

Bekonscot in Beaconsfield, Buckinghamshire, Engeland.

Bep wil een soortgelijke miniatuurstad in Nederland bouwen. De ouders van George Maduro stellen het startkapitaal ter beschikking. “Zij wilden een levende herinnering aan hun zoon hebben en een miniatuurstad is natuurlijk een prachtige manier om hem te herinneren”, zegt Yvette Nieboer, manager marketing en sales van Madurodam. “Een stadje met een glimlach, daarin geloofde Bep erg.”

Stedenbouwkundig verantwoord

Op 2 juli 1952 opent Madurodam voor het eerst de poort. De opening wordt verricht door prinses Beatrix. Vanaf het begin staan er zowel fictieve modellen als bestaande modellen van gebouwen in Madurodam. In de jaren 60 worden er meer typische Nederlandse maquettes van bestaande gebouwen geplaatst. Aanvankelijk zijn de gebouwen van hout, maar later worden ook andere materialen gebruikt. Nieboer: “Uiteraard, wij gaan met onze tijd mee. We kijken natuurlijk ook naar de levensduur van de maquettes.”

De 1e miniaturen worden geplaatst.

Madurodam is dus opgericht als attractiepark, fondsenwerver en oorlogsmonument. Het uitgangspunt van Madurodam is om Nederland aan te bieden aan bezoekers. Nieboer: “Het was de tijd van de wederopbouw. Bep geloofde in de positieve uitstraling samen met de ‘Founding Fathers’ van die tijd, zoals Unilever en Shell, de hoofdsponsors. Haar primaire doel was natuurlijk het genereren van inkomsten voor het goede doel. Ze wilde een stadje ontwikkelen dat een typisch beeld zou geven van de ontwikkeling van een totale Nederlandse stad. Madurodam werd door haar ook wel gezien als een manier om kennis te werven over de geschiedenis van Nederland, Nederland als ideale samenleving, zowel het historische als het moderne.”

“Van groot belang daarbij was het gevoel van herkenning en identificatie, het gevoel van trots. Het moet er mooi uitzien. Het karakteristieke van Nederland, dat willen wij uitstralen”, aldus Nieboer. De gebouwen moeten er authentiek uitzien. Daarom wordt architect en stedenbouwkundige Siebe Jan Bouma ingeschakeld. Hij ontwerpt in 1951 het stedenbouwkundig/architectonisch ontwerp van Madurodam. Nieboer: “Bep wilde dat het stedenbouwkundig verantwoord was. Maar ze wilde ook dat het een heel mooi stadje zou worden waar kinderen kennis konden opdoen over Nederland. Ze vond het belangrijk dat het een leerrijke vreugde moest zijn voor kinderen. Ze heeft ooit gezegd dat kinderen van 1 dag Madurodam meer moesten leren over Nederland dan van 100 dagen in de schoolbanken.”

De allereerste bezoekers

Burgemeester Beatrix

Zoals elke stad heeft Madurodam een burgemeester met wethouders. Vanaf 1952 is prinses Beatrix de burgemeester van de miniatuurstad. Ze bekleedt de functie tot aan haar kroning tot koningin in 1980. Prinses Beatrix is de beschermvrouwe van Madurodam. Na het aftreden van Beatrix als burgemeester wordt elk jaar een nieuwe burgervader of- moeder gekozen. In 2022 mag de 16-jarige Henriette de burgemeestersketting dragen. De burgemeester en de wethouders spelen een adviserende rol bij het Madurodam Kinderfonds, de stichting die jaarlijks 600.000 tot 700.000 euro schenkt aan organisaties en activiteiten gericht op kinderen.

Er komen steeds nieuwe gebouwen bij in Madurodam. Maar hoe wordt bepaald welk gebouw een plaats krijgt in de miniatuurstad? Nieboer: “We beginnen met wat we zijn en wat we willen uitstralen, dat Madurodam de identiteit van Nederland vertegenwoordigt. Wat we belangrijk vinden, is dat er een verhaal achter zit. Zoals het Anne Frank Huis, daar zit een verhaal achter, evenals het Vredespaleis. We kijken naar het leerzame stuk achter de gebouwen. Soms verdwijnen gebouwen en komen er nieuwe voor in de plaats. Voor ons is belangrijk wat bij Nederland past, wat heeft een iconische uitstraling, wat vertelt een belangrijk verhaal over Nederland.”

Interactief

In de jaren 90 gaan de bezoekersaantallen van Madurodam omlaag. Nieboer: “Wat je in die jaren ziet, is dat de doelgroep op zoek is naar andere manieren van beleving en die wordt op dat moment ook aangeboden in Nederland. We hebben in die tijd veel dingen veranderd om met de tijd mee te gaan. Zo is er het entreegebouw neergezet en aan de achterkant is er een restaurant gekomen.”

“In 2010 en 2011 heeft een grote verbouwing plaatsgevonden en is Madurodam 5 maanden dicht. Er zijn interactieve attracties aan toegevoegd en er is meer beleving waar de bezoeker ook op zat te wachten. In Madurodam zijn meer ‘doedingen’ en speelactiviteiten gekomen, zoals de blusboot. Ook zijn er interactieve spellen bijgekomen zoals het veilingspel en een spel over de waterkering.”

In 2014 opent Madurodam het Hof van Nederland, waar kinderen en hun ouders de 1 vrije Statenvergadering in 1572 kunnen beleven. Kinderen gaan terug in de tijd naar Nieuw Amsterdam, het huidige New York, in de 17e eeuw. Ook kunnen ze voetbalkampioen worden door mee te gaan met het Nederlands Elftal, dat in 1988 Europees Kampioen wordt.

Herkenning en identificatie

Er wonen zo’n 60.000 figuurtjes in Madurodam en er staan honderden maquettes van gebouwen en andere bijzondere Nederlandse bouwwerken. Die worden bezocht door veel bezoekers uit het binnen- en buitenland. Nieboer: “Met het bezoekersaantal gaat het op dit moment goed, maar is nog niet op het niveau van voor corona. We ontvangen veel toeristen uit het buitenland. In 2019 komen rond de 650.000 mensen naar Madurodam. Zo’n 60 procent komt uit Nederland en 40 procent komt uit het buitenland. Madurodam is tot op de dag van vandaag gericht op gezinnen met kinderen in de basischoolleeftijd van 6 tot 12 jaar. Voor de Nederlandse bezoekers is het echt een familiepark, de buitenlandse bezoekers zijn meestal volwassenen.”

Madurodam is populair bij zowel kinderen als volwassenen. Wat vinden mensen leuk aan Madurodam? Nieboer: “Madurodam is leuk, omdat het voor elke doelgroep iets heeft. De mensen herkennen de miniaturen uit hun stad of dorp. Het is een vorm van herkenning en identificatie. Voor kinderen is Madurodam leuk en toegankelijk, om Nederland op een laagdrempelige manier te ervaren.”

Toekomst

Hoe ziet de toekomst van Madurodam er uit? Nieboer: “Het Madurodam van nu heeft een hele stap gemaakt van alleen een miniatuurstad te zijn. De miniaturen zijn de vorm waarin wij dingen laten zien en laten ervaren over Nederland. We hebben attracties toegevoegd om het eigentijdser, leuker en relevanter te maken. We zijn erg blij dat we in de toekomst Madurodam mogen uitbreiden. En we zullen nog meer beleving gaan toevoegen, met Nederlandse verhalen om het nog leuker en interessanter te maken, meer beleven en meer actie. De miniaturen blijven natuurlijk het hart van Madurodam, maar we proberen het op een rijke manier uit te bouwen.”

Madurodam is een stad, maar er staan veel gebouwen uit het hele land. Bep Boon-van der Starp zou het ook Maduroland hebben kunnen noemen. Nieboer: “Maar destijds wilde Bep er een stad neerzetten, een stad over Nederland. Zij wilde Nederland in het klein in een miniatuurstad.”

(Bron: Madurodam.nl. Foto’s: ANP, Shutterstock)