Blauw, bruin, groen en alles er tussenin: hoe wordt oogkleur bepaald?
Publicatiedatum: 18 april 2022
De oogkleur bij mensen. Lange tijd wordt gedacht dat er slechts een paar genen een rol spelen bij het bepalen hiervan, maar dat blijkt toch niet zo te zijn. Er zijn wel 61 genen die hier een rol in spelen.
Bruin en bruin maakt bruin
De moeder heeft bruine ogen, de vader ook, dus hun kind zal uiteraard ook deze oogkleur krijgen. Ook als de vader bruine en de moeder groene ogen heeft, zal het kind vermoedelijk bruine ogen hebben, want het gen voor bruine ogen is dominant over dat van alle andere oogkleuren. Althans, dat is wat generaties Nederlanders hebben geleerd op school.
61 genen
Onderzoek uit 2021 laat zien dat de vork toch net iets anders in de steel zit. Manfred Kayser, hoofd Genetische Identificatie van het Erasmus MC te Rotterdam, onderzoekt samen met collega’s van King’s College in Londen de genetica achter oogkleur. Hieruit blijkt dat er niet een paar, maar 61 genen betrokken zijn bij het bepalen van de oogkleur van een mens. 50 daarvan zijn er tot die tijd nog onbekend.
De onderzoekers komen hierachter door de genen van 195.000 testpersonen te onderzoeken. “We wisten van al deze mensen of ze bruine, blauwe of een andere kleur ogen hadden. Computers doorzochten hun DNA op plekken die iets met oogkleur te maken hebben”, aldus Kayser op de website van het Erasmus MC. Zodoende worden er dus 61 genen gevonden die een rol spelen bij het bepalen van de oogkleur. Een deel van de genen bepaalt ook de structuur en vorming van van de iris.
Eerder onderzoek
Er zijn dus ontzettend veel genen die bepalen welke oogkleur een mens krijgt en mogelijk zijn het er nog veel meer. Dat dit ervoor kan zorgen dat 2 mensen met bruine ogen een kind krijgen met blauwe ogen, is echter niet nieuw. In 1966 al schrijft de Amerikaanse geneticus Victor McKusick in een (Engelstalige) studie dat het gen voor blauwe ogen onmogelijk recessief kan zijn, omdat er genoeg mensen met bruine ogen zijn van wie het kind blauwe kijkers heeft. In het gezin van McKusick zelf is dit bijvoorbeeld zo. Daarmee wordt dit gedeelde van de Wetten van Mendel, de 19-eeuwse beginselen van de klassieke geneticaleer, al betwist. Er is in de loop van de tijd ontzettend veel onderzoek gedaan naar het ontstaan van oogkleur en het is voor de studie uit 2021 al duidelijk dat het niet een paar genen zijn die dit bepalen. Dat het er zoveel zijn, is wel nieuw.
Welke oogkleur?
Bij verreweg de meeste mensen op de wereld zijn bruine ogen overigens de uitkomst van deze uiterst lastige genetische puzzel. Ongeveer 80 procent van alle mensen heeft deze oogkleur. Ongeveer 10 procent van de wereldbevolking heeft blauwe ogen. Zij maken doorgaans minder pigment aan dan mensen met bruine ogen en zijn vaak van Europese afkomst. Daarnaast zijn er mensen met amberkleurige, groen, grijze en rode ogen. Al deze oogkleuren zijn zeldzamer dan bruin en blauw.
(Bron: Nature, Erasmus MC, PubMed, Healthline)
Geef een reactie
U moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.
k dacht een interessant artikel, maar wat kan ik hiermee? als ik op de studie klik komt het engelse onderzoek. Prima, helaas is mijn kennis van de medische taal in het engels niet groot. Kortom, enige toelichting / info had er wel bijgekund.
Beste jae pand, bedankt voor uw reactie. In het artikel zelf leggen we uit dat recent onderzoek nieuw licht heeft geworpen op hoe oogkleur bepaald wordt en hoe ze tot die conclusie gekomen zijn. De link die erin geplaatst is geeft eventueel nog verdere informatie, maar dit is inderdaad wel in het Engels. Dat hebben we er nu extra bij gezet.