Hoe zit het? Waarom zijn jodiumpillen niet bedoeld voor 40-plussers?
Publicatiedatum: 8 maart 2022
Ogenschijnlijk simpele vragen zijn vaak het moeilijkst om te beantwoorden. In de rubriek Hoe zit het? proberen wij elke week het antwoord te vinden op zulke vraagstukken. Deze keer: waarom zijn jodiumpillen niet bedoeld voor 40-plussers?
Jodiumpillen in huis
In Nederland zijn in 2017 en 2021 jodiumpillen verstrekt aan mensen die binnen een bepaalde afstand van een kerncentrale wonen. Nu de Russische president Vladimir Poetin recent het woord ‘kernwapens’ weer heeft laten vallen, lijken steeds meer mensen op zoek te zijn naar een potje met jodiumtabletten. Het wordt momenteel door de overheid niet aangeraden om deze pillen te slikken, omdat er geen sprake is van een kernongeval- of aanval. Als dit wel het geval is, zijn de pillen bedoeld voor Nederlanders tot 40 jaar. Waarom is dat zo?
Dit doen jodiumpillen
Als er een kernramp plaatsvindt, komt er radioactieve jodium vrij. Deze vorm van jodium kan door ademen of voedsel in het lichaam terecht komen en wordt opgeslagen in de schildklier. Omdat deze vorm van jodium kankerverwekkend is, kan het uiteindelijk voor schildklierkanker zorgen. Jodiumpillen kunnen de kans op deze vorm van kanker verkleinen, omdat zij de schildklier snel kunnen verzadigen met een onschadelijke vorm van jodium. Daardoor neemt de schildklier minder schadelijk jodium op. Het is overigens wel zaak om de pillen op het juiste tijdstip in te nemen, zo schrijft gezondheidsinstituut RIVM op de eigen site. “Het innemen van stabiel jodium werkt alleen kort voor of in de uren na het overkomen van de radioactieve wolk. Daarom moet zo’n tablet alleen worden ingenomen als de overheid dat aangeeft. Het heeft geen zin stabiel jodium in te nemen als er geen radioactief jodium in de buurt is.”
Waarom niet boven de 40?
Het RIVM schrijft ook dat de pillen vooral voor zwangere vrouwen en mensen tot 40 jaar van belang zijn. “Voor mensen boven de 40 is de positieve werking nooit aangetoond.” Een positieve werking is dus nog nooit bewezen, maar het is wel zo dat mensen van 40 jaar en ouder bij een kernramp veel minder kans hebben op het ontwikkelen van schildklierkanker dan jongere personen. Dat is ook meteen de reden waarom zij deze pillen niet per se hoeven te slikken in het geval van een kernramp.
In verschillende wetenschappelijke studies wordt overigens vermeld dat het slikken van de pillen wel zinvol kan zijn als er enorm veel radioactieve straling is vrijgekomen. Wanneer we spreken over enorm veel straling? Een studie van het RIVM uit 2004 spreekt van 5 Gy. Gy is de afkorting van Gray, één van de eenheden waarin radioactieve straling wordt gemeten. 5 Gy is echt gigantisch veel. Ter illustratie: er wordt gezegd dat er na de ontploffing van kernreactor Tjernobyl 3 Gy is gemeten in de controleruimte van de ontplofte reactor. De ramp in Tjernobyl is er een uit de zwaarste categorie.
Bijwerkingen
Als er niet exceptioneel veel straling is, worden mensen van 40 en ouder dus geadviseerd om geen jodiumpil te nemen. Buiten het feit dat het de kans op schildklierkanker niet echt verkleint, hebben mensen van 40 en ouder juist meer kans op bijwerkingen. Denk hierbij aan huiduitslag, lopende ogen, koorts en zwelling van de speekselklieren. Dit soort klachten verdwijnen meestal vanzelf weer, maar het wordt aangeraden om contact op te nemen met een arts als dit niet het geval is.
Ook goed om te weten is dat mensen met de volgende aandoeningen beter helemaal geen jodiumpillen kunnen slikken:
- Ziekte van Duhring (Dermatitis Herpetiformis van Duhring)
- Overgevoeligheid voor jodiden (Iododerma Tuberosum)
- Bepaalde vormen van ontsteking van de bloedvaten (Hypocomplementaire Vasculitis)
- Aangeboren spierstijfheid (Thomsen myotenie, Becker myotenie en Myotonia Congenita.)
(Bron: Rijksoverheid, FANC, WHO, RIVM, PubMed, archief. Foto: ANP)
