Hoe zit het? Waartegen beschermen de verschillende mondkapjes?

Ogenschijnlijk simpele vragen zijn vaak het moeilijkst om te beantwoorden. In de rubriek Hoe zit het? proberen wij elke week het antwoord te vinden op zulke vraagstukken. Deze keer: waartegen beschermen de verschillende mondkapjes?

Tijdens de jongste persconferentie maakt minister Kuipers van Volksgezondheid bekend dat het kabinet iedereen adviseert om voortaan alleen nog medische mondmaskers te dragen. Die beschermen beter dan wegwerpexemplaren of stoffen mondkapjes. Maar waartegen beschermen medische mondmaskers nu eigenlijk? En hoe verhoudt zich dit tot de bescherming die niet-medische mondkapjes bieden?

Medische mondkapjes

Medische mondmaskers worden onderverdeeld in chirurgische mondmaskers en zogenaamde FFP-maskers. FFP staat voor filtering facepiece particle. Chirurgische maskers zijn specifiek ontwikkeld voor zorgmedewerkers, terwijl FFP-maskers gemaakt zijn voor mensen die met schadelijke stoffen werken.

FFP

De groepen waarvoor de maskers ontwikkeld zijn, geven al een beetje prijs waartegen ze beschermen. Zo beschermt een FFP-masker de drager tegen deeltjes van buitenaf. Het sluit goed rond de neus en mond, waardoor de kans wordt verkleind dat iemand iets inademt waarvan diegene ziek kan worden. Hoe goed een FFP-masker beschermt, hangt al van hoe sterk het filter is.
Ze zijn er in 3 gradaties: FFP1, FFP2 en FFP3. Het staat altijd op het masker zelf of het een FFP-masker is en ook het nummer wordt altijd vermeld. In Nederland is het FFP2-masker het gebruikelijkst. Dit type masker houdt zo’n 94 procent van alle deeltjes tegen.

Chirurgische maskers

Een chirurgisch mondmasker filtert ook, maar wel op een andere manier dan een FFP-mondkapje. Een chirurgisch masker doet precies het tegenovergestelde van een FFP-masker: het filtert de lucht die wordt uitgeademd. Omdat het masker niet zo nauwsluitend is als een FFP-kapje, beschermt het de drager wel minder goed tegen eventuele virusdeeltjes van anderen.

Hoe goed het filter werkt, hangt ook hier samen met welk type het is. Er zijn ook hier 3 soorten: I, II en IIR. Type 1 heeft een zogenoemde BFE (bacterie filter efficiency) van 95 procent. Dat wil zeggen dat het 95 procent van de eventuele schadelijke deeltjes uit de adem filtert. Bij een masker van type 2 is dit 98 procent. Een masker van type IIR doet dit ook voor 98 procent, maar dit beschermt de drager beter tegen spatten van buitenaf. Met welk type u te maken heeft staat niet op het masker zelf, maar wel op de verpakking.

Welk mondmasker?

Niet elke medisch mondmasker beschermt dus op dezelfde manier en ook niet elk masker filtert even goed. Omdat het erg belangrijk is dat het zeker voor het onzekere wordt genomen, moet zorgpersoneel altijd minimaal een chirurgisch masker van type IIR dragen. Zodra er zogenoemde aerosolenvormende handelingen verricht moeten worden, dient men over te stappen op een FFP2-masker. Het aanbrengen van een sonde is bijvoorbeeld zo’n aerosolenvormende handeling, omdat hierbij de hoest- of niesreflex wordt geprikkeld en er druppels kunnen vrijkomen.

Lees ook: Wat is het verschil tussen medische en niet-medische mondkapjes?

Wegwerp en exemplaren van stof

De overheid adviseert Nederlanders om alleen nog chirurgische maskers van minimaal type II te dragen. Tot nu toe dragen veel mensen nog kapjes van stof of wegwerpexemplaren. “Een niet-medisch mondmasker beschermt niet uzelf, maar kan de mensen om u heen beschermen als u het zorgvuldig draagt en gebruikt”, schrijft de Inspectie voor Gezondheidszorg en Jeugd op de eigen website. Hoe dikker de stof of het materiaal, hoe meer druppels er worden tegengehouden.

Keurmerk

Niet-medische maskers hebben ook geen keurmerk, in tegenstelling tot mondkapjes die gebruikt worden door de zorg of mensen die met schadelijke stoffen werken. Op de verpakking van FFP- en chirurgische mondmaskers moet altijd een CE-markering staan. Dit wijst erop dat het masker voldoet aan de geldende richtlijnen van de Europese Unie. Als u een aantal medische mondmaskers koopt, maar u ziet dit keurmerk nergens staan, dan weet u dat ze in elk geval niet voldoen aan de standaarden.

Test en toezicht

Maskers met een CE-keurmerk worden getest volgens de normen EN-149:2001+A1:2009 (FFP-maskers) of NEN-EN 14683:2019 (chirurgische maskers). Vaak worden deze normen ook genoemd op de verpakkingen van de de maskers.
In Nederland houdt de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) toezicht op de wet- en regelgeving rondom chirurgische mondmaskers. In het geval van FFP-maskers, die dus origineel niet ontwikkeld zijn voor de zorg, ligt deze taak bij de inspectiedienst van het minsterie van Sociale Zaken en bij de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). De Inspectie van Sociale Zaken gaat over de maskers die bedoeld zijn voor professionals en de NVWA over de maskers voor consumenten.

(Bron: Licg, RIVM, Rijksoverheid, Federatie Medisch Specialisten, WHO, Mayo Clinic, Trouw)