Hoe zit het? Komt er een zware griepgolf aan?

Ogenschijnlijk simpele vragen zijn vaak het moeilijkst om te beantwoorden. In de rubriek Hoe zit het? proberen wij elke week het antwoord te vinden op zulke vraagstukken. Deze keer: komt er en zware griepgolf aan?

Zware griepgolf

Het coronavirus domineert nog steeds het nieuws, maar ook de griep wordt weer veel besproken. Zo is de Nationale Griep Dag op 11 oktober geweest en hebben al verschillende media onheilspellende verhalen gepubliceerd een vermeende zware griepgolf die ons boven het hoofd zou hangen. Is zoiets nu al vast te stellen?

In de toekomst kijken?

Laten we maar meteen met de deur in huis vallen: het verloop van een griepgolf is heel moeilijk te voorspellen. In de ene week zijn het een x aantal gevallen en in de week daarna kunnen dit er wel veel meer of juist veel minder zijn. Ook Dokter Ted onderschrijft dit: “het kan vriezen en het kan dooien.”

In Nederland houdt onderzoeksinstituut Nivel bij hoeveel mensen zich per week met griepachtige klachten bij de huisarts melden. Op hun website plaatsen zij deze cijfers in grafieken, zodat inzichtelijk is wat het verloop is.
Wie de cijfers van 2021 tot nu toe onder de loep neemt, ziet dat er dit jaar in feite minder mensen met griepachtige klachten bij de huisarts zijn geweest dan in 2020. Het aantal griepgevallen blijft in week 39 (de laatst beschikbare rapportage) met 11 griepgevallen op 100.000 inwoners ook nog onder de epidemische drempel van 58 personen per 100.000 Nederlanders.

Vlak corona niet uit

Toch geeft de grafiek wellicht een vertekend beeld. Het coronavirus is immers nog niet het land uit en dit kan ook griepachtige klachten (snotteren, koorts) veroorzaken. De cijfers waarop de griepgrafiek is gebaseerd, zijn afkomstig van mensen die met dergelijke klachten hebben aangeklopt bij de huisarts. Het werkelijke aantal mensen met griep kan dus hoger liggen, maar omdat sommige mensen meteen een coronatest laten afnemen is het lastig om te zeggen hoeveel hoger dit percentage precies is. Dit omdat coronatestes alleen de aan- of afwezigheid van het SARS-COV-2 virus aantonen. Ze geven niet aan welke andere virussen er gevonden zijn. Hoeveel testen er door de GGD’en zijn afgenomen in de afgelopen 5 weken, kun u zien op het Corona Dashboard van de overheid.

Ideale omstandigheden

Hoewel de cijfers zich lastig laten voorspellen, is het wel vastgesteld onder welke omstandigheden het griepveroorzakende influenzavirus het best gedijt. Er zijn ontzettend veel studies naar dit onderwerp gedaan, maar wetenschappers lijken het eens over het feit dat het influenzavirus het best kan overleven bij relatief lage temperaturen en een lage luchtvochtigheid. Onder lage luchtvochtigheid verstaan we in dit geval ongeveer 30 tot 40 procent. Koudere lucht kan gewoonweg minder waterdamp bevatten, waardoor de luchtvochtigheid dus ook daalt als het kouder begint te worden. In warmere landen komt griep vermoedelijk om deze reden ook minder vaak voor.

Binnen met de ramen dicht

Influenza kan zich dus makkelijker verspreiden als het buiten wat kouder is. Wat vermoedelijk ook meehelpt is dat we tijdens de koudere maanden graag samen binnen tijd doorbrengen. Uiteraard het liefst met de ramen dicht, want van koude lucht binnen houdt niemand. Het virus kan zich dan makkelijk van mens op mens verspreiden door druppeltjes in de lucht. In 2020 komen mensen een stuk minder samen, wat 1 van de redenen kan zijn van het milde griepseizoen van dat jaar.

De griepprik

Dat in 2020 weinig relatief weinig griepgevallen zijn, kan ook te maken hebben de hoeveelheid mensen die in 2020 een griepprik krijgen. Na jaren van lichte daling, wordt er in 2020 juist meer geprikt tegen griep. De griepprik helpt de kans op griep te verkleinen en wordt jaarlijks door de huisarts aangeboden aan mensen van boven de 60 jaar met of zonder medische indicatie en personen onder de 60 jaar met medische indicatie. In de griepprik zitten dode stukjes van de influenzavirussen waarvan de wetenschappers verwachten dat zij de meeste mensen ziek zullen maken, waardoor het lichaam antistoffen gaat aanmaken.
Er zijn verschillende soorten influenzavirussen, maar influenza A en Influenza B maken de meeste mensen ziek. B wordt onderverdeeld in 2 lijnen: Yamagata-lijn en de Victoria-lijn. A kent verschillende subtypes zoals H1N1 en H3N2. In de griepprik van 2021 zitten de volgende influenzavirussen verwerkt:

A/Guangdong-Maonan/SWL1536/2019-achtig H1N1pdm09-virus
A/Hong Kong/2671/2019-achtig H3N2-virus
B/Washington/02/2019-achtig virus (B/Victoria/2/87 lijn)
B/Phuket/3073/2013-achtig virus (B/Yamagata/16/88 lijn

Wilt u meer weten over de griepprik? Bezoek dan de website van de Influenzastichting, waar MAX-huisarts dokter Ted ook aan verbonden is.

(Bron: Dokter Ted, Nivel, Harvard, PubMed, RIVM, EH Journal, CDC, Quest)