Paul Rem: Nog 1 keer een diadeem…

Paleis Het Loo is in een spannende fase beland. De barokke tuinen en de Stallen zijn onveranderd open, maar het oude Oranjepaleis is al geruime tijd gesloten vanwege een noodzakelijke renovatie. Het wegnemen van alle kostbaarheden, de tapijten en wandbekleding leek wel een militaire operatie. Maar het moest: meer dan 30 jaar na de restauratie waren technische installaties verouderd. Ook moest asbest worden verwijderd. Maar nu zijn we dan zo ver dat de 1ste kamers die de Oranjes vroeger zo graag hebben bewoond weer worden ingericht.

Alleen al de inrichting van de grote vitrinekast waarin koningin Wilhelmina haar speelgoed bewaarde kostte een dag. De grote pop die koning Willem III uit Parijs liet komen voor zijn kleine prinsesje en opvolgster is was in 5 minute neergezet. Maar de talloze zilveren miniatuurtjes en de nogal overdadig opgemaakte poppenledikantjes gaven veel werk. Maar heerlijk om de vertrouwde collectie weer door de handen te laten gaan!

De Toiletkamer

Niet alles wordt precies zo neergezet als vlak voor de grote uithuizing van het paleis, een paar jaar geleden. En enkele keer krijgt een kamer een nieuwe bestemming. En dat kan, want gelukkig beschikken we over veel informatie over de geschiedenis van de kamers in het paleis. Jarenlang was een klein hoekkabinetje ingericht als een privé-werkkamer van de eerste bewoner van het paleis, de 17^de-eeuwse prins Willem III.

Maar vele eeuwen later diende dit vertrek als de Toiletkamer van koningin Wilhelmina. ‘Toiletkamer’ is geen deftig woord voor koninklijke wc. De koningin kon gewoon, net als wij allemaal, naar het toilet. En ja, óók op Het Loo is dat het ‘kleinste kamertje’! Maar een koningin beschikt ook over en kamer waar zij zich in orde maakt voor een ontvangst. De galajurk hangt klaar, bij de kaptafel liggen handschoenen, de onderscheiding, een galatasje en een waaier. En natuurlijk de juwelen.

Samengestelde juwelen

Wilhelmina was dol op juwelen en ze kon beschikken over een grote hoeveelheid. Als enige nog levende kind van haar vader had zij bij zijn dood alles geërfd. Ze was toen nog een jong meisje en haar moeder koningin Emma werd regentes. Zij stoomde haar dochter klaar voor de grote taak. Maar Emma zorgde er ook voor dat Wilhelmina, als zij eens de troon besteeg, er als een waardige koningin voor de dag kon komen.

In korte tijd werden sets juwelen samengesteld uit stenen die nog in familiebezit waren. Ouderwetse juwelen werden uit elkaar gehaald en ook die stenen werden gebruikt voor ‘parures’ die tegemoet kwamen aan de smaak van de tijd. Op Het Loo, de officiële zomerresidentie van de koningin, werden veel ontvangsten gehouden. Buitenlandse vorsten werden er ontvangen, banketten met hoogwaardigheidsbekleders aangericht en theatervoorstellingen gegeven. Voor de gastvrouw betekende dat: je mooi maken en het decorum hoog houden, je zelf optuigen. En dat gebeurde in de Toiletkamer.

De laatste keer een diadeem…

Hoe zoiets werkt, weten we uit een gala uit 1956 in het Paleis op de Dam in Amsterdam. Prinses Beatrix werd 18 jaar en zou officieel aan de autoriteiten worden voorgesteld als de toekomstige vorstin, na haar moeder Juliana. Ook koningin Wilhelmina was uitgenodigd als Beatrix’ voorgangster en grootmoeder. De oude vorstin woonde teruggetrokken op Het Loo, maar dit gala kon zij niet aan zich voorbij laten gaan. Aan een vertrouweling vertelde de oud-koningin: “Het is een hele gebeurtenis voor me. Het is de eerste keer na mijn aftreden, dat ik weer in de kring van de regering kom. Het zal ook de laatste keer zijn, maar dit keer kan ik het niet laten.” En: “Het is me vreemd te moede me voor het eerst weer te kleden voor een galafestijn -dat hoorde vroeger tot mijn leven- en dan te weten: hierna nooit meer. De laatste keer in mijn bestaan dat ik een diadeem draag.”

 Een teken van vorstelijkheid

Het dragen van een diadeem was dus een teken van vorstelijkheid. Uiteindelijk is het een eenvoudige versie van een koningskroon. Het zit waarschijnlijk ook wat comfortabeler. Als ik straks de grote kleedspiegel in de Toiletkamer van koningin Wilhelmina ga terugplaatsen, zal ik even denken aan de oude koningin die nog 1 keer in de spiegel kijkt, vlak voor een galadiner. Jurk aan? check! Onderscheiding opgespeld? check! Diadeem op? check! Zoals Wilhelmina zelf al opmerkte: dit behoorde tot haar leven. Door dit soort mijmeringen krijgt de Toiletkamer voor mij weer een ziel…