Komt de 3 zoenen begroeting terug?

De Franse katholieken zouden elkaar begroeten in de naam van de vader, de zoon en de heilige geest, waarbij ze elkaar 3 keer een kus op de wang geven. Deze vorm zou overgewaaid zijn naar Nederland waar de begroeting de Brabantse drieklapper wordt genoemd. Echter, is volgens deskundigen niet helemaal te achterhalen of dit verhaal klopt. Hoe is de intieme begroeting dan wel ontstaan en komt hij weer terug? 

Het ontstaan van de 3 zoenen begroeting

Om er achter te komen waar de manier van begroeten vandaan komt, moeten we volgens  Prof. dr. I.L. Irene Stengs, onderzoeker etnologie bij het Meertens Instituut en bijzonder hoogleraar, antropologie bij de Vrije Universiteit, niet op zoek gaan naar een oorzaak gevolg-verklaring. De ‘zoen’ als onderdeel van de moderne begroeting, lijkt vooral iets te zijn dat in de 2e helft van de 20e eeuw is begonnen. Onder familieleden is het gewoon om elkaar tijdens verjaardagen of met Nieuwjaar 1 kus op de wang te geven. Vriendinnen kunnen elkaar ook een kus ter begroeting geven.

Ergens in de jaren 50-60 wordt de begroetingskus populairder. Een dimensie hierbij zou kunnen zijn dat gezinnen kleiner worden, waardoor vrienden belangrijker worden. Om het gevoel van vriendschap en verbondenheid te benadrukken is het aantal zoenen toegenomen. Het geven van een zoen benadrukt intimiteit en is daarmee iets heel anders dan het geven van een hand dat formeler en afstandelijker is, aldus Stengs.

Onderscheid mannen en vrouwen

Anders dan hoe er over het algemeen over wordt gedacht en gesproken, is het niet zo dat de 3 zoenen begroeting nu de norm is. Dat wil zeggen, vooral onder mannen is dat zeker niet overal vanzelfsprekend. ‘’Heteronormativiteit maakt dat vrouwen elkaar wel altijd met 1 of 3 zoenen kunnen begroeten, maar dat dit in veel kringen voor mannen nog steeds een stevige handdruk of een omhelzing is.’’ ligt Stengs toe. Het is vooral door de homo-emancipatie sinds de jaren 70, dat mannen meer de ruimte voor het tonen van intimiteit nemen. Hierdoor is het elkaar begroeten met meerdere zoenen vanzelfsprekend geworden.

Het lichamelijk geheugen

Een begroeting in de vorm van een wangkus of het geven van een hand, zit in ons lichamelijk geheugen. Stengs: “Dit betekent dat de wijze waarop mensen gewoon zijn om elkaar te begroeten zo ingebakken in ons lichaam zit, dat het gebeurt zonder er over na te denken. Daarom is het lastig om, ook al heerst er een pandemie en zijn er instructies om afstand te houden, toch niet per ongeluk wel een hand te geven. Dit zagen we bijvoorbeeld bij premier Rutte tijdens een van de eerste persconferenties.”

Lees ook: Zo kunt u het beste begroeten en verspreiding van het coronavirus beperken

Verdwijnt het zoenen door corona?

Of de 3-zoenen begroeting verdwijnt door de corona maatregelen is nog maar de vraag. Er zijn mensen die het heerlijk vinden elkaar niet meer te hoeven zoenen en er zijn al allerlei andere begroetingen bedacht, zoals elkaar de voetkus of de elleboog geven. Het duurt echter meestal lang voordat iets uit het lichamelijke geheugen verdwijnt, denkt Stengs. Bovendien, vult zij aan, vinden mensen het ook belangrijk om duidelijk te maken blij te zijn iemand weer te zien, een gevoel van verbondenheid te tonen en daar is de zoen, of het er nou 1,2 of 3 zijn, heel geschikt voor.

Gedragswetenschapper aan de Erasmus Universiteit, Martine Bouman, geeft in een artikel van Eenvandaag aan, dat er door corona meer keuzevrijheid bij begroetingen is ontstaan. Er zal daarom minder raar op worden gekeken wanneer iemand besluit, ook na de pandemie, een elleboog of voetkus te geven als begroeting.

(Bron: Prof. dr. I.L. Irene Stengs, Eenvandaag, RTL)