Het FODMAP-beperkt dieet
Het prikkelbaredarmsyndroom (PDS) is een van de meest voorkomende chronische darmstoornissen. Waar het door veroorzaakt wordt, is nog altijd niet bekend. Met het FODMAP-beperkte dieet kan vastgesteld worden voor welke koolhydraat(groepen) men intolerant is. Maar wat houdt het dieet precies in?
Prikkelbaredarmsyndroom
Ruim 10 % van de Nederlandse bevolking lijdt aan PDS. Daarvan is driekwart vrouw. Het komt ook bij kinderen voor. Meestal betreft het mensen tussen de 15-65 jaar. Ontstaat PDS na het 50ste levensjaar, dan moet men bedacht zijn op andere oorzaken als een chronische ontsteking (colitis ulcerosa of Crohn) of een gezwel, vooral als er bloed bij de ontlasting zit. Vaak lijken de klachten van PDS op die van de aandoening coeliakie, door een allergie voor gluten. Het meest kenmerkende symptoom van PDS is een zeurende, stekende pijn of krampen in de buik op wisselende plekken. Het resultaat is vaak verstopping of diarree, soms afwisselend. Ook hebben mensen met PDS veel last van winderigheid en een opgeblazen gevoel. En dat gedurende langere tijd, want we spreken pas van PDS als de symptomen langer dan 3 maanden bestaan op minstens 3 dagen in de week.
Oorzaak
De klachten bij PDS lijken samen te hangen met bewegingsstoornissen in het maag-darmkanaal. Toch is de echte oorzaak nog steeds niet bekend. Misschien is het een allergie of intolerantie voor bepaalde voedingsmiddelen, een verlaagde pijndrempel in het maag-darmkanaal, een afwijkende darmflora of stress? Er lopen zenuwen van de hersenen naar de darmen. Het hersenaanhangsel, de hypofyse, maakt hormonen aan die de bijnier aanzetten tot het afgeven van adrenaline in de darmen. Andersom maken bacteriën in de darmen weer stofjes, neurotransmitters, die in de hersenen bepaalde psychische verschijnselen geven. Er is nog altijd weinig bekend over de ziekte. 80% van de bacteriën in de darmen zijn moeilijk te onderzoeken, omdat ze niet te kweken zijn. De darmflora heet tegenwoordig een microbioom. Na de hersenen is dit eigenlijk de tweede black-box in ons lijf. We weten nog heel weinig van de functie van dat microbioom in de darmen.
FODMAP-beperkt dieet
Een behandeling tegen PDS is er nog niet. De (huis)arts schrijft soms medicijnen voor tegen de krampen, diarree of antidepressiva. Maar het eten van meer vezels en bewegen kunnen ook helpen. Over het algemeen weten mensen zelf van welke voedingsmiddelen ze last krijgen. Weten ze dat niet, dan kan dit met het FODMAP-beperkt dieet vast gesteld worden.
FODMAP staat voor Fermenteerbare Oligosachariden, Disachariden, Monosachariden And Polyolen. Dat zijn kleine, zogenaamde korte keten koolhydraatmoleculen die slecht worden opgenomen door de dunne darm. Ze zitten onder andere in tarwe, zuivel (lactose of melksuiker) en bepaalde groenten en fruit (fructose) en kunstmatige zoetstoffen als sorbitol. Aan het einde van de dunne darm trekken die stoffen extra vocht aan waardoor diarree kan ontstaan. Als ze onverteerd aankomen in de dikke darm fungeren ze als voeding voor bepaalde bacteriën die ze afbreken (fermenteren) en daarbij gas produceren. Bij PDS-patiënten geeft dat klachten, misschien omdat er bij hen meer darmbacteriën aanwezig zijn die voor gas zorgen, of omdat hun dikke darm extra gevoelig is, of omdat bij hen méér van die FODMAP’s onverteerd in de dikke darm terechtkomen.
Bij het FODMAP-beperkte dieet worden al die koolhydraatgroepen 6 weken lang uit de voeding weggelaten. Dit is een dieet waar de hulp van een gespecialiseerd diëtiste bij nodig is. Als de klachten verdwijnen kunt u één voor één een product weer herintroduceren, om zo te testen waar u gevoelig voor bent. Vaak blijven dan 1 of 2 stoffen over die u blijvend moet vermijden.
Wees voorzichtig met het FODMAP-beperkte dieet, want zeker in de beginfase mist u een flink aantal voedingsmiddelen. De kans bestaat dat u te weinig energie, eiwitten en vezels binnenkrijgt. Een diëtist let erop dat u goede vervangers zoekt, zoals spelt in plaats van tarwe en lactosevrije zuivel. Kijk voor meer informatie op de site van de belangenvereniging voor prikkelbaredarmsyndroom.
Dokter Ted behandelt dit onderwerp op dinsdag 19 april 2016 in zowel Tijd voor MAX als Tijd voor MAX Radio.
Geef een reactie
U moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.
ik heb vaak last van darm verstoppingen dan kan ik soms wel 10 dagen niet naar het toilet wat kan ik er aan doen
U heeft vast al van alles geprobeerd, maar vezels, vezels en vezels is het beste. In de voeding en desnoods uit een zakje.
Ted van Essen, huisarts
gisteren niet gezien. ben onder behandeling van dietiste. al van alles geprobeerd. ik slik vezels al jaren.
de ene keer dagen last zoals nu en weet niet wat ik moeten laten staan.
dietist gaf op: probioticum merk Orthico, erg duur en weet niet of dit aanslaat
6/7 bacterieculturen
drogist gaf op Probactiol Plus
en iemand buiten het medisch circuit gaf me aan: Iberogast.
wat is wijsheid?
vriendelijke groet
Carla Beijersbergen
Ellen 010: Vezels zijn inderdaad goed, alleen let op de soorten vezels. De meeste mensen met een prikkelbare darm kunnen niet goed tegen harde vezels in tarwe bijvoorbeeld. Beter vezels van haver, gierst, quinoa, fruit, groente etc.
Catharina48: bij de ene persoon werkt die probiotica en bij de andere een andere. Kwestie van uitproberen. Iberogast is niet iets wat je dagelijks moet nemen, het is wel een handig en fijn flesje om in je medicijnkastje thuis te hebben voor als je last hebt van je maag bijvoorbeeld.
groetjes, dietist Sigrid, gespecialiseerd in FODMAP
Ik heb pds gehad en nu heb ik er nagenoeg geen last meer van. Allereerst neem ik op mijn nuchtere maag een capsule met psyllium, een natuurlijk vezelcomplex in een capsule. en verder gebruik ik periodes biotica, van VitOrtho, met 8 miljard bacteriën, 60 capsules voor rond de 24 euro (online drogist) . Soms 2 maanden gebruiken en dan weer een periode niet. Bij mij heeft dit de klachten weggenomen. En verder veel groente en fruit eten en weinig zuivel, liefst wel de zure vormen, zoals yoghurt/kefir. groetjes Ella
Welk voedsel zou je dan bijvoorbeeld moeten weglaten in eerste instantie?
Dat moet heel precies gebeuren en daar kan een dietiste u het beste bij begeleiden.
Ted van Essen, huisarts
Beste Gemmeke,
je kan het dieet volledig doen dat je alle FODMAP rijke voeding (rode lijst) weglaat of per groep. Je laat dan eerst weg oa tarwe, zuivel (behalve lactosearm en lactosevrij), appels, peren, bloemkool, broccoli, gewone pasta, bonen etc.
groetjes, dietist Sigrid, gespecialiseerd in FODMAP
Hallo, Heb al jaren last van PDS.
Ik verlies vaak dagen lang veel bloed, gewoon licht rood dat wel.
Na veel darmonderzoeken en operatie ,blijft dat toch steeds terug komen ??
Soms zit ik gewoon op de w.c en drupt het gewoon eruit ? Wat kan ik daar aan verhelpen ,ga vaak moeilijk af en dan weer diaree ,maar bloed altijd als ik slecht kan.
Moet dan ook lang persen, wel ’n lastige kwaal. Weet U raad ?
Met bloed in de ontlasting is het altijd lastiger. Dit moet u echt met uw eigen huisarts bespreken.
Ted van Essen, huisarts
Ik heb een spastische darm, maar kan vooral geen vet eten.
Heb 3 maanden helemaal geen vet kunnen eten, leefde alleen van spinazie eten met appelmoes.
Maar heb geen last van krampen of buikpijn.
Aleen last van diaree of wisselend met normaal ontlasting.
Ik noem ook wel soep met ballen (waterige ontlasting met kleine stukjes ontlasting).
Nu eet ik alleen waar weinig vet inzit of een klein beetje.
Maar hoort dit er ook bij.
Het is erg moeilijk om vast te stellen welke voedingsmiddelen de klachten veroorzaken. U heeft misschien al eens een dagboekje van uw voeding en uw klachten bijgehouden. Ik zou het echt een keer met een diëtiste bespreken.
Ted van Essen, huisarts
Mijn huisarts blijft mijn prikkelbare darm afschuiven op stress ook al heb ik er in stressloze situaties ook last van. Ik geloof dat het gekoppeld is aan voedingsmiddelen (melk etc.) Hoe kan ik het beste zorgen dat ik naar een diëtiste doorverwezen wordt?
Stress speelt vaak ook een rol, maar u zou een verwijzing naar een diëtiste kunnen vragen die kennis heeft van dit FODMAP eliminatiedieet.
Ted van Essen, huisarts
Beste Kst,
Stress is nooit een oorzaak voor een prikkelbare darm maar kan wel klachten verergeren. Je kan in principe bij elke dietist terecht zonder verwijzing.
ik heb veel last van fistels in mijn kleine bekken.als ik veel pasta”s of vezels eet merk ik dat ik meer last heb hiervan heb.en ze dan gaan ontsteken.komt dit door de koolhydraten
Fistel duiden op ontstekingen en dat is wat anders dan een prikkelbaar darm syndroom. Moet u echt met een MDL-arts bespreken.
Ted van Essen, huisarts
Dokter Ted , heb zo even de conversatie gehoord over PDS. Bij deze lees ik U een testimonial voor , het betreft Marjon v.d. L (51 jr).
SOUL en CORE hebben mijn lijf gegeven wat het nodig had. 2 jaar geleden is bij mij een Leaky Gut (lekkende darm) geconstateerd. 8 jaar daarvoor PDS.In die 8 jaar heb ik voedingsintoleranties opgebouwd tegen gluten, caseïne, lactose,fructose,nachtschadenplanten en diverse kruiden.Ik at toen al heel sober en puur, maar op een gegeven moment kon ik niets meer eten of mijn darmen zwollen op en had pijn.Ik voelde mij energieker als ik niet at, maar kreeg daardoor wel een tekort aan vitaminen,mineralen,etc. 2 Jaar geleden heb ik een fecetest laten doen en er was van alles mis in mijn darmen;disbalans in de darmflora, problemen met vertering van voeding…..enfin niet goed
beste Dokter Ted
ik heb al jaren last van mijn darmen en heb dit dieet ook via de dietiste gedaan maar het hielp niet op het moment moet ongeveer 18 laxeer tabletten slikken om de dag om h de ontlasting er uit te krijgen en daar bij de poeiers van de dokter ben al verschillende keren bij de internist geweest maar die zegd spatishe darm en daar bij houd het weer op vorige maand geopereerd door de gynacoloog en die heeft me door verwezen naar de maag en lever darm arts het klinkt mischien heel raar maar het komt er niet uit dat laatste stukje doet niks van mijn darm wel de beweging en ben soms 3 kilo zwaarder in 2 dagen heeft u voor mij advies zo dat ik het goed formuleren kan naar deze arts want ben nu al zeker 10 jaar bezig alvast bedankt vriendelijke groet sjoukje leeftijd 40 jaar
Ik leef met u mee. U heeft ernstige klachten. Die kan ik op afstand niet beoordelen. Kunt echt het beste met uw eigen huisarts bespreken.
Ted van Essen, huisarts
Ik heb al meer dan 20 jaar last van mij maag en darmen (met de diagnose PDS).
Nu gaf een kennis van mij een tip om Chia-zaad in mijn voeding toe te voegen. Heeft u hier ervaring(en) mee, en/of kunt u het nut hiervan bevestigen (of ontkrachten)?
Helaas helpen eenvoudige oplossingen meestal niet. Er lijkt mij niets op tegen om dat een tijdje te proberen, maar een zorgvuldige analyse van uw eetpatroon en het verband met uw klachten lijkt mij een betere optie.
Ted van Essen, huisarts
Ik wilde ook vragen of hierbij ook misselijkhei en soms spugen bij voorkomt, heb maagonderzoek gehad maar niets opgeleverd. Diatiste geweest maar zij heeft het alleen met melk geprobeerd. Weet niet alle diatisten van deze ontwikkeling en weet u dan eentje die er wel eentje die er wel veel van af weet. Bij voorbaat mijn dank
Als u zoekt op FODMAP dan komt u uit op de site waar u kunt zoeken op diëtistes met kennis over dit eliminatiedieet.
Ted van Essen, huisarts
vervolg Marjon v.d.L (51 jaar) testimonial
Daarna lang traject gedaan om het darmslijmvlies te helen. Inmiddels wilde ik meer weten over hoe dat allemaal werkte in de darmen en ben ik alerlei studies gaan volgen, waaronder de opleiding darmtherapeute.Ik weet nu dat veel ziekten veroorzaakt worden door een disbalans in de darmflora en leer welke planten,kruiden en middelen goed zijn om de darmslijmvlieswand te helen en de goede en de kwade darmbacteriën weer in de juiste verhouding te krijgen(en meer:-).Na veel pillen geslikt te hebben, liep ik tegen CORE en SOUL aan. IN CORE ZITTEN ALLE INGREDIENTEN DIE HET DARMSLIJMVLIES HELEN ! Deze 2 producten hebben mij in 1,5 maand zoveel meer gedaan, dan wat ik in 1,5 jaar bij elkaar heb geslikt. Heb meer energie, mijn darmen zwellen niet meer op …….
Fijn dat het u geholpen heeft, maar ik ken deze behandeling niet. Uw klachten zijn ook wel erg divers; u heeft echt een MDL-arts nodig om dat helemaal uit te zoeken, zouden uw klachten weer terugkomen.
Ted van Essen, huisarts
Beste dokter, sinds lange tijd heb ik last van PDS. Ondanks dat ik veel voedingsmiddelen laat staan waar ik niet tegen kan, heb ik nog geregeld last van een opgeblazen gevoel en heftige buikkrampen. Soms zijn deze zo heftig dat ik spierverslappers (oxazepam) in moet nemen om nog enigszins te kunnen functioneren. Klopt het dat spierverslappers vaker worden voorgeschreven bij PDS? Mijn dokter wilt deze liever niet voorschrijven, maar dit is het enige middel wat helpt bij heftige krampen. Ik gebruik ze natuurlijk met mate.
Soms kom je niet onder medicijnen uit, maar als u nog nooit dat FODMAP-eliminatie dieet hebt geprobeerd, zou ik dat zeker een keertje wagen, onder leiding van een diëtiste.
Ted van Essen, huisarts
Bedankt voor uw reactie. Ik voel me goed bij het gebruik van oxazepam. Maar mijn dokter schrijft dit liever niet voor. Het dieet heb ik al gedaan. Weet u of dit middel vaker wordt voorgeschreven bij PDS? Ik kan hier niets over vinden namelijk en wil mijn dokter graag overtuigen dat dit goed werkt.
Oxazepam is een rustgevend middel. Na enige tijd ontstaat afhankelijkheid en dan lukt het moeilijk om weer te stoppen. Ik zou oxazepam dus niet langer dan een paar weken achter elkaar gebruiken.
Ted van Essen, huisarts
Eet momenteel geen tarwe, suikers of lactose, maar wel spelt en amandelmelk, darmklachten minder, maar nu heb ik te weinig natrium in mijn bloed en urine ? Enig idee hoe dat kan ?
Het is heel moeilijk om een volwaardige voeding te krijgen als je zoveel koolhydraten uitsluit. Het is absoluut de moeite waard om die soorten koolhydraten een voor een uit te proberen om te kijken welke echt de klachten veroorzaken. Dan kunt u hopelijk, met behulp van een diëtiste voorkomen dat u tekorten krijgt.
Ted van Essen, huisarts
Na de bevalling van mijn zoontje (keizersnede) is mijn pds alleen maar erger geworden. Dagelijks had ik kramp, zo erg dat ik niks meer kon. De huisarts heeft mij destijds over het fodmap dieet verteld en ben er toen mee gestart nu een half jaar verder weet ik wat ik wel en niet kan eten. Niet alle klachten zijn verdwenen maar heb het gelukkig niet meer dagelijks! Op Facebook zijn er verschillende groepen met fodmap recepten waardoor je toch lekker kan eten!
Gefeliciteerd. Het kost wat moeite, maar een reductie van de hoeveelheid klachten kan u levenslang baten.
Ted van Essen, huisarts