De Koreaanse Oorlog, oorlog zonder einde

Op 25 juni 2020 is het precies 70 jaar geleden dat de Koreaanse Oorlog begint. Omdat er nooit een vredesverdrag is getekend tussen de strijdende partijen duurt de oorlog officieel nog altijd voort. Aan het einde van de oorlog in 1953 zijn beide partijen terug bij het punt waar de strijd in 1950 is begonnen. De Koreaanse Oorlog kent dus geen winnaar, maar wel enorm veel slachtoffers. Ook Nederlanders hebben deelgenomen aan de oorlog in Korea.

De Koreaanse Oorlog is één van de ergste conflicten tijdens de Koude Oorlog. Ongeveer 2 miljoen Koreaanse burgers komen om het leven. In 3 jaren oorlog werpen de Amerikanen meer bommen af op Korea dan tijdens de gehele Tweede Wereldoorlog. De Koreaanse Oorlog wordt ook wel de ‘vergeten oorlog’ genoemd: de oorlog valt precies tussen 2 andere grote oorlogen in, namelijk de Tweede Wereldoorlog en de Vietnamoorlog.

Japan houdt sinds 1910 Korea bezet. Die bezetting is verschrikkelijk: een heel volk wordt onderdrukt en de Japanners zetten de Koreanen door het hele Japanse keizerrijk in als dwangarbeiders. Ongeveer 200.000 Koreanen worden gedwongen voor de Japanners te vechten en tussen de 100.000 en 200.000 Koreaanse vrouwen worden gedwongen om voor de Japanse soldaten als seksslavinnen te dienen. Aan die bezetting komt een einde als Japan in augustus 1945 capituleert, nadat Amerika de steden Hiroshima en Nagasaki heeft vernietigd met atoombommen en de Tweede Wereldoorlog voorbij is. De Koreanen zijn dolblij wanneer de Japanse bezetting ten einde is en denken nu zelf over hun lot te kunnen beslissen.

Om een einde te maken aan de opmars van Sovjettroepen in het noorden van Korea na de capitulatie van Japan, sturen de Amerikanen troepen naar het land. De Amerikanen stellen de Sovjet-Unie voor het land te verdelen in 2 bezettingszones, waardoor het land in 2 delen wordt verdeeld, met de 38e breedtegraad als scheidslijn. 2 Amerikaanse officieren verdelen het land op 10 augustus 1945. De Sovjet-Unie accepteert de tweedeling. Over het lot van de Koreanen wordt voor de komende decennia beslist, zonder dat 1 Koreaan er zich over heeft mogen uitspreken. Wat eigenlijk bedoeld is als een tijdelijke scheidslijn, wordt als gevolg van de Koude Oorlog een permanente grens.

Want na de Tweede Wereldoorlog staan de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie als nieuwe wereldmachten tegenover elkaar en breekt de Koude Oorlog uit. Sovjetleider Stalin probeert op alle manieren zijn macht uit te breiden. President Truman van de Verenigde Staten wil het rode gevaar met alle middelen stoppen.

Syngman Rhee en Kim Il-sung

De Amerikanen brengen Syngman Rhee in 1948 aan de macht, een Engelssprekende christen, die al jaren zijn land niet heeft gezien en geen machtsbasis heeft. Hij wil de beide Korea’s koste wat kost weer verenigen. Hij wakkert het nationalisme aan en laat direct na zijn aantreden duizenden communisten executeren.

De Amerikaanse generaal Douglas MacArthur en de Zuid-Koreaanse president Syngman Rhee.

De Sovjet-Unie laat zijn oog vallen op een voormalige verzetsstrijder tegen de Japanners, Kim Il-sung. Hij spreekt Russisch en heeft zowel tegen de Japanners als de Chinezen gevochten. Ook hij komt in 1948 aan de macht, maar dan aan de noordelijke kant van de 38e breedtegraad. Hij weet binnen een paar maanden een machtig leger op te zetten en om zijn leiderschap kracht bij te zetten begint hij met een persoonsverheerlijking die tot op de dag van vandaag in Noord-Korea doorgaat. Kim is een gewetenloze machtswellusteling. Als in 1949 de communistische leider Mao Zedong in China aan de macht komt, ruikt Kim zijn kans om de beide Korea’s te herenigen. Hij gaat in maart 1950 naar Moskou, om steun te vragen aan Stalin. Die geeft Kim zijn zegen, maar hij wil ook dat Mao ermee instemt. In mei 1950 ontmoet Kim Mao In Peking en krijgt hij groen licht om het Koreaanse schiereiland te herenigen. Kim denkt dat de oorlog met het zuiden slechts een kwestie van dagen zal zijn. Op 25 juni 1950 valt hij het zuiden aan.

Links Kim Il-sung, rechts Kim Jong-il.

Met honderden Sovjettanks passeren de Noord-Koreaanse strijdkrachten de 38e breedtegraad. De Zuid-Koreanen zijn verrast en binnen 3 dagen zijn de troepen van Kim in Seoul. Veel Zuid-Koreanen worden gemarteld en vermoord. De Amerikanen reageren geschokt. Er zijn op dat moment maar weinig Amerikaanse soldaten aanwezig in Zuid-Korea. De Amerikanen vertrouwen voor hun verdediging op atoomwapens, waardoor het aantal militairen is afgenomen. In allerijl roepen de Amerikanen daarom troepen op.

In Amerika heerst op dat moment een grote paranoia over het rode gevaar in eigen land. Inmiddels beschikt de Sovjet-Unie ook over de atoombom. Stalin lijkt aan de winnende hand tijdens de Koude Oorlog. China is al communistisch en de communisten zijn Zuid-Korea binnen gevallen. Truman voelt zich genoodzaakt te reageren. Hij wil echter niet dat de Amerikanen alleen het rode gevaar gaan bestrijden in Korea en schakelt daarom de Verenigde Naties in. Op 27 juni 1950 stemt de VN in met een militair ingrijpen en 3 dagen later stuurt Truman zijn troepen naar Korea. Officieel is het een politionele actie en niet eens een echte oorlog. In juli wordt een internationale troepenmacht gevormd, bestaande uit verschillende nationaliteiten. Onder wie Nederlanders. Oorlogsheld generaal Douglas McArthur wordt de commandant van de VN-troepen. De Noord-Koreanen blijven oprukken richting het zuiden en staan vlak voor de overwinning.

Amerikaanse mariniers gaan aan land op een klein deel in het zuidoosten dat nog niet is bezet. Honderdduizenden Koreanen slaan op de vlucht richting het zuidoosten. Daaronder bevinden zich Noord-Koreaanse soldaten in burgerkleding. Daarom schieten VN-soldaten geregeld op menigten waarbij vele burgers omkomen. McArthur valt op 15 september 1950 vanuit zee het westen aan, waardoor de verraste Noord-Koreanen in de rug worden aangevallen. De troepen rukken op naar het oosten om de aanvoerlinies van de Noord-Koreanen af te snijden. Kims troepen moeten terug achter de 38e breedtegraad en Seoul wordt bevrijd. McArthur wil naar het noorden om de communisten verder terug te dringen en op 7 oktober passeren de VN-Troepen de 38e breedtegraad. De opmars verloopt snel, de Noord-Koreaanse hoofdstad Pyongyang wordt ingenomen en de troepen naderen de grens met China. De Amerikanen verwachten met kerst weer thuis te zijn. Ze vieren de nationale feestdag Thanksgiving met veel optimisme en kalkoen bekostigd door het Witte Huis.

China bemoeit zich met de oorlog en mogelijke inzet atoombom

Dan keert het, tij als op 27 november de Chinezen zich met de strijd gaan bemoeien. Meer dan 200.000 Chinezen steken de grens over en vallen aan. Tegenover 5 Chinezen staat 1 VN-soldaat en het is -50 graden. De VN-soldaten trekken terug en na 10 dagen zijn 18.000 van hen gesneuveld. De Noord-Koreanen nemen wederom Seoul in. Truman denkt er aan om nucleaire wapens in te zetten als in december 1950 ongeveer 43.000 Amerikanen zijn gesneuveld. McArthur maakt zelfs plannen om atoombommen te gebruiken. De Amerikanen vragen zich af waarom ze van landen als Noord-Korea en van China kunnen verliezen, terwijl zij toch de atoombom hebben. Met de inzet van de atoombom zou wel de Derde Wereldoorlog kunnen uitbreken. De internationale gemeenschap maant tot ontspanning. McArthur wil ook China binnenvallen, hetgeen tot een wig leidt tussen hem en Truman, die alleen Noord- en Zuid-Korea wil herenigen. Na wekenlange overdenkingen ontslaat Truman Douglas McArthur op 11 april 1951 als commandant van de VN-strijdkrachten. Generaal Matthew Ridgway wordt zijn opvolger.

Matthew Ridgway en Syngman Rhee.

Rond de 38e breedtegraad is de oorlog inmiddels vastgelopen. Er zijn vredesbesprekingen die op niets uitlopen. Stalin vindt het prima dat Chinese soldaten de hete kolen uit het vuur slepen en dat de Amerikanen bezig zijn in Korea. Daarom frustreert hij de vredesbesprekingen en gebruikt hij zijn veto in de veiligheidsraad van de VN. De Amerikanen bombarderen de Noord-Koreaanse stellingen meer en meer. Daarbij wordt ook napalm gebruikt. Alle steden in Noord-Korea worden vrijwel met de grond gelijk gemaakt. De Amerikanen denken op die manier de communisten tot een wapenstilstand te dwingen, zonder daarbij naar nucleaire wapens te grijpen. Tot aan Stalins dood in 1953 verandert er aan de situatie weinig. Na zijn dood stuurt het Politbureau aan de Noord-Koreanen en de Chinezen de boodschap dat ze tot een wapenstilstand met het zuiden moeten komen.

De onderhandelingen duren maanden en gaan over waar de nieuwe grens tussen noord en zuid moet komen. Uiteindelijk wordt besloten om een gedemilitariseerde zone te creëren, daar waar het front is vastgelopen. Beide zijden moeten vanuit hun positie 3 tot 5 kilometer terugtrekken rond de 38e breedtegraad.

Gedemilitariseerde zone

Op 27 juli 1953 sluiten beide strijdende partijen een wapenstilstand. Voor de Koreanen is de nieuwe grens een bittere pil: duizenden families worden voor altijd gescheiden. Het wapenstilstandsverdrag zal gelden tot op het moment dat de vrede is getekend, hetgeen nog steeds niet is gebeurd. Zowel Noord- als Zuid-Korea ligt in puin. Na vele honderdduizenden slachtoffers zijn beide zijden weer terug bij af.

Nasleep

De troepen keren terug naar huis. Maar als bij de grens opnieuw onlusten uitbreken, stuurt de Amerikaanse president Eisenhower weer troepen naar Korea. Duizenden krijgsgevangenen wachten op hun vrijlating. In Amerika zelf wordt de oorlog snel vergeten. De Koreanen aan beide zijden kennen die luxe niet, aangezien hun land helemaal is kapotgeschoten en van hun economie niets meer over is. Ondanks steun van honderden miljoenen dollars behoort Zuid-Korea lange tijd als één van de armste landen ter wereld. Syngman Rhee regeert als dictator over zijn volk. Van een democratie is geen sprake en Syngman Rhee gebruikt het geld om zijn machtspositie te behouden.

Kim Il-sung lukt het om zijn land sneller op te bouwen. De Sovjet-Unie en China ondersteunen hem financieel. Kim vergroot zijn macht door onder meer zuiveringen. Eind jaren 50 worden zo’n 100.000 Noord-Koreanen vermoord en in 1961 beschikt hij over onbeperkte macht. Kim weet een cultstatus rond zijn persoon te kweken als overwinnaar van de oorlog. De bevolking moet hem onvoorwaardelijk gehoorzamen. Kim wil beschikken over de atoombom en over een leger dat sterk genoeg is om het zuiden te heroveren.

Eind jaren 60 laat Zuid-Korea een periode van onderdrukking en corruptie achter zich. Generaal Park Chung-hee is aan de macht. Hij maakt van Zuid-Korea een exportland. Ook Park is een dictator, maar de economische vooruitgang maakt veel goed. Zuid-Korea streeft Noord-Korea economisch voorbij.

Tussen 1967 en 1972 probeert het noorden met een aantal aanslagen op hooggeplaatste Zuid-Koreanen de oorlog nieuw leven in te blazen. Ze beginnen met provocaties om het schiereiland te herenigen. Op 21 januari 1968 gaan 31 elite-eenheden gekleed in Zuid-Koreaanse uniformen de grens over om Park te vermoorden. Het lukt de aanvallers om tot op enkele meters van de president te komen, waarna ze worden ontdekt. 2 dagen later kapen de Noord-Koreanen een Amerikaans oorlogsschip voor de kust van Noord-Korea. De 82 opvarenden worden gevangen genomen. Het is de tijd van de Vietnamoorlog, waarin de VS is verwikkeld. Park wil wraak, maar de VS hebben geen interesse om de oorlog in Korea opnieuw te voeren. Ook de Sovjet-Unie heeft zijn handen vol en is niet geïnteresseerd in een nieuwe oorlog. Park ziet af van wraak en in december 1968 laten de Noord-Koreanen de Amerikaanse bemanning vrij.

In de 2 decennia daarna komt het regelmatig tot schermutselingen tussen noord en zuid. In 1988 organiseert Zuid-Korea de Olympische Spelen. Ze worden internationaal gezien als een triomf van het kapitalistische zuiden over het communistische noorden. De Noord-Koreanen willen het feest verstieren en blazen enkele weken voor de eerste democratische verkiezingen in Zuid-Korea een Zuid-Koreaans vliegtuig op. 115 mensen komen om het leven. Noord-Korea wil met de aanslag ervoor zorgen dat mensen de Spelen niet bezoeken. Die worden echter een groot succes voor Zuid-Korea. In 1990 krijgt het land diplomatieke betrekkingen met de Sovjet-Unie en 2 jaar later met China.

Noord-Korea beschikt over kernwapens

Noord-Korea is diplomatiek volledig geïsoleerd en niet meer in staat het zuiden aan te vallen. In deze tijd begint het land met het atoomprogramma. Kim zal niet beleven dat zijn land een nucleaire macht wordt, omdat hij in 1994 overlijdt. De bevolking moet 3 jaar lang zich ontroostbaar voordoen. Niemand mag alcohol drinken of lachen. Kim Il-sungs zoon, Kim Jong-Il, wordt de nieuwe leider van Noord-Korea.

Kim Jong Il en Vladimir Putin.

Na het ineenstorten van de Sovjet-Unie raakt het land zijn geldschieter kwijt, heerst er hongersnood en verliezen als gevolg daarvan ongeveer 1 miljoen mensen het leven. Terwijl zijn volk verhongert, investeert Kim Jong-il in het atoomprogramma. Het is het enige drukmiddel dat hij heeft, willen hij en zijn kompanen aan de macht blijven. In 2006 lukt het de Noord-Koreanen de eerste nucleaire test uit te voeren. In 2011 overlijdt Kim Jong-Il en neemt zijn jongste zoon Kim Jong-un op 28-jarige leeftijd de macht over. Hij spiegelt zich aan zijn grootvader. Ondanks allerlei sancties is Noord-Korea niet van plan zijn nucleaire programma op te geven. Het land beweert over raketten te beschikken die het hele vaste land van de VS kunnen bereiken. In 2018 ontmoeten Kim Jong-un en de Amerikaanse president Trump elkaar in Singapore. Ze ondertekenen een verdrag om het Koreaanse schiereiland vrij te maken van nucleaire wapens. Het is echter een zeer vrijblijvende overeenkomst.

Donald Trump en Kim Jong-un.

Noord- en Zuid-Korea hebben soms overleg met elkaar. Ze spreken over ontspanning en af en toe mogen families elkaar ontmoeten die decennia van elkaar zijn gescheiden. Onder beide volkeren bestaat nog steeds de hoop op hereniging. Alleen een officieel vredesverdrag kan die hoop omzetten in werkelijkheid.

Nederland en de Koreaanse Oorlog

Nederland staat niet direct te springen om een bijdrage te leveren aan de VN-troepen in Korea. De wederopbouw is begonnen en de politionele acties in Indonesië zijn net afgelopen. In juli 1950 stuurt de regering toch Hr. Ms. Evertsen naar Korea, 1 van de 6 marineschepen die daar zullen dienen. Onder Amerikaanse druk besluit Nederland uiteindelijk ook troepen te sturen. Op 15 oktober 1950 wordt het Nederlands Detachement Verenigde Naties opgericht. De eerste groep van 636 militairen vertrekt op 25 oktober 1950 onder bevel van luitenant-kolonel M.P.A. den Ouden.

Den Ouden neemt de VN-vlag in ontvangst in de Ridderzaal.

In de periode 1950-1954 zullen 4.748 militairen van de landmacht, luchtmacht en de marine worden ingezet in de strijd in Korea. De zwaarste gevechten waarbij Nederlanders worden ingezet zijn bij Hoengseon, Wonju en Inje. Bij Hoengseon in februari 1951 sneuvelen 15 Nederlanders, onder wie luitenant-kolonel Den Ouden. In juni 1951 bij Inje komen 20 Nederlanders om het leven. Van de 4.748 Nederlanders die vechten in Korea sneuvelen er 122 en raken er 3 vermist. Aan 3 militairen, onder wie luitenant-kolonel Den Ouden, wordt de Militaire Willems-Orde uitgereikt. Op de erebegraafplaats Tanggok in Zuid-Korea liggen 117 Nederlandse strijders begraven, die tijdens de Koreaanse Oorlog zijn gesneuveld.

Van alle Nederlanders die in Korea hebben gediend, is vechtsportgrootmeester en acteur Jon Bluming wellicht de bekendste. Hij raakt 3 maal gewond. Bluming speelt onder andere in Turks Fruit en Naakt over de schutting.

Karateka, acteur en Korea-veteraan Jon Bluming (R).

(Bron: Arte-Der ewige Korea-Krieg, Trouw.nl, Anderetijden.nl, Veteraneninstituut.nl, Vox-Voks.nl, Historiek.net, AD.nl, Wikipedia, ANP)