Parasols
Publicatiedatum: 22 mei 2020
Zon en regen. Het Nederlandse klimaat is wisselvallig. Zo heb je een paraplu nodig, en zo een… Ja, wat eigenlijk? Vroeger zou een dame van stand meteen haar parasol hebben uitgeklapt om haar zachte, bleke teint te beschermen tegen de genadeloze zonnestralen. In ons straatbeeld zien wij geen parasols meer, hoewel beelden van Aziatische landen bewijzen dat vrouwen op zomerse dagen nog vaak op stap gaan met een kek en kleurig parasolletje. Het verhaal van parasols (Frans voor: tegen de zon, soleil) is boeiend, want behalve dat het nuttige dames-attributen zijn, de wereld erachter is bijzonder. Zeker bij dames van koninklijken bloede!
Om niet te verkleuren
In de collectie van Paleis Het Loo kom ik ze soms tegen: bijzondere parasols van bijzondere koninginnen. Al op een 18de-eeuws geschilderd groepsportret van het gezin van prinses Carolina (zuster van stadhouder Willem V), staat een jong prinsesje met een ingeklapte parasol. Het gezin staat in een keurig onderhouden tuin en je zou aan de prachtige kleding niet verwachten dat het om een ontspannen wandeling gaat. Toch is het zo. Het is mooi weer, maar ja, wat doet de warme zon met het blanketsel dat dames op de huid smeerden om nòg blanker te lijken dan ze al waren? Juist. Dan heb je een parasol nodig.
Zo oud als de wereld
De parasol is zo oud als de wereld. De oude Egyptenaren gebruikten ze al. En in warme landen spelen de ceremoniële parasols nog steeds een belangrijke rol in het decorum. De oudste parasol die ik ken is die van de Russische tsarina Alexandra, de vrouw van tsaar Nicolaas I, die aan het begin van de 19de eeuw over het onmetelijke Russische rijk regeerde. De tsaar was een oudere broer van onze koningin Anna Paulowna, en met zijn vrouw Alexandra kon Anna Paulowna het goed vinden. Toen de tsarina in 1860 overleed, stuurde het Russische hof een van haar parasols op naar de treurende Anna in Nederland. Na Anna’s dood, 5 jaar later, kwam de Russische parasol in handen van dochter Sophie, die in Duitsland woonde.
In haar testament bepaalde zij, dat de parasol na haar dood op de jonge koningin Wilhelmina zou overgaan. Hij is in koninklijk bezit en hij is prachtig! Hij was ooit gekocht in Parijs, maar in Sint-Petersburg werd het heft van goud en ivoor voor tsarina Alexandra versierd met kleine diamanten en parels. Het scherm was oorspronkelijke van kwetsbaar zijde, die door Wilhelmina moest worden vervangen door het kostbare crêpe georgette, een zijde van sterke draden, genaaid op steviger linnen, zodat het scherm bij het uitklappen strak gespannen kon worden.
Meestal wit
Vaak waren parasols van witte stof. Dat staat zomers en het paste goed bij de eveneens witte zomerkleding van de dames. Van koningin Wilhelmina zijn veel schilderijen en foto’s bekend waarop zij, in getailleerd kostuum en met grote hoed met witte veren, een witte parasol bij zich heeft. Wat stond dat sierlijk! En ingeklapt heeft een parasol ook een functie: je hebt wat in je handen! Bij openbare gelegenheden geeft dat meer zekerheid. In een open rijtuig bedienden prinsessen, koninginnen en keizerinnen zich ook van parasols, want juist in de wind is de werking van de zon sterk. En de uitgeklapte parasol hielp ook tegen het knijpen van de ogen, want dat is voor een vorstin geen mooi gezicht, als iedereen je zo ziet.
Koningin Emma had voor rijtoeren zelfs een speciaal exemplaar, dat op Het Loo bewaard bleef. Hij stamt uit 1880 en is van Brussels kant en versierd met kwastjes. De stok is van het witte ivoor, gedecoreerd met leeuwenkopjes. Emma verzamelde kant, dat zij gebruikte voor haar kenmerkende weduwsluiers, haar zakdoekjes, kragen en manchetten, en dus ook voor haar parasols.
Niet in Nederland
Maar in het paleis ligt ook een parasol met een scherm van roze zijde, afgezet met kostbaar goudbrokaat, met aan de zoom kettinkjes met vergulde ornamentjes. Dat moet een prachtig gezicht zijn geweest, al die kleuren, dat geschitter en die beweging. Of een parasol van lichtgroene zijde, met een handgreep van wit porselein, die waarschijnlijk van koningin Juliana is geweest. Nu ik er even over nadenk, geloof ik niet dat ik ooit een foto heb gezien van koningin Beatrix of koningin Máxima met een parasol, althans niet in eigen land. Maar wie weet komt dat nog, met dat rare klimaat van ons, waarbij de zon steeds feller lijkt te gaan schijnen…
