Medicijnen op rantsoen door tekorten

Opnieuw zijn twee medicijnen op rantsoen gezet door leveringsproblemen. Het betreft een medicijn voor epilepsiepatiënten (Carbamazepine) en voor borstkankerpatiënten (Tamoxifen). Eerder werd een medicijn voor schildklierpatiënten (Thyrax) beperkt verstrekt. Normaal krijgen patiënten een voorraad mee voor een langere periode. In het geval van tamoxifen adviseert apothekersvereniging KNMP apothekers nu om klanten voor maximaal één maand medicijnen te verstrekken.

Betreffende patiëntengroepen maken zich hierover zorgen. Voor Thyrax en Tamoxifen zijn bijna geen alternatieven beschikbaar. En voor schildklierpatiënten gaat overstappen van Thyrax op een andere middel soms gepaard met bijwerkingen.

Tekorten lopen op

Het aantal medicijntekorten neemt de afgelopen jaren flink toe zo blijkt uit cijfers van KNMP Farmanco. In het afgelopen jaar waren 625 medicijnen niet beschikbaar. In 2014 bleken dat er 527 en in 2013 ging het om 426 medicijnen. In 5 jaar tijd  is er sprake van een verviervoudiging van de tekorten.
Voorzitter Gerben Klein Nulent van de KNMP: “Het is helaas de dagelijkse praktijk dat de apotheker ‘nee’ moet verkopen. Tot nu toe lost de apotheker het meestal op voor de patiënt, maar je moet er niet aan denken dat het misgaat. Dan zijn de maatschappelijke gevolgen niet te overzien.”

De oorzaken van de tekorten zijn divers. Nederland is mede door het lage inwonertal en de lage geneesmiddelenconsumptie een relatief oninteressant afzetgebied. Ook ontstaan tekorten doordat medicijnen bij kwaliteitscontroles worden afgekeurd. Om bedrijfseconomische redenen laten internationaal opererende bedrijven Nederland steeds vaker links liggen. Zorgverzekeraars bedingen kortingen waardoor de marktprijs zo daalt dat het onvoldoende lucratief is deze medicijnen te produceren.

Zorgverzekeraars Nederland vermoedt dat geneesmiddelenfabrikanten markten opzoeken in die landen waar ze het meeste geld kunnen verdienen. Die fabrikanten houden zich niet altijd aan hun leverplicht. “Dan komen wij wel eens knel te zitten.” (..) “Wij moeten ze wel eens herinneren aan hun leverplicht, maar wij kunnen niet meer doen dan dat. Wij kunnen ze geen sancties opleggen”, aldus een woordvoerder van Zorgverzekeraars Nederland.

Tweede Kamerlid voor de PvdA, Otwin van Dijk laat weten: “Als een geneesmiddelenfabrikant het belang van patiënten verwaarloost en de Geneesmiddelenwet overtreedt, dan moet die fabrikant verantwoordelijk zijn voor de gemaakte onkosten. Dat heb ik ook bepleit bij het tekort van het geneesmiddel Thyrax. Bovendien vind ik dat de minister tijdens het Nederlands voorzitterschap moet bekijken welke afspraken en samenwerking in Europa mogelijk is. Situaties waarbij mensen plotseling geconfronteerd worden dat hun medicijn niet meer beschikbaar is moeten we te allen tijde voorkomen.”

Sancties

De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) moet die sancties opleggen aan geneesmiddelenfabrikanten die niet leveren. Maar de IGZ kan niet zeggen of er in het afgelopen jaar ook sancties zijn opgelegd, ondanks het feit dat er in 2015 625 medicijnen niet beschikbaar waren.

Apothekersvereniging KNMP pleit voor een aantal maatregelen om de trend van stijgende tekorten te staken:

• Een vroege meldplicht voor fabrikanten bij leveringsproblemen. Dit geeft apothekers meer tijd om naar alternatieven te zoeken;
• Leveringszekerheid een onderdeel maken van de inkoopvoorwaarden die zorgverzekeraars met leveranciers overeenkomen;
• Optreden van de overheid om niet-beschikbaarheid te verhelpen;
• De kosten van niet-beschikbaarheid voor rekening te laten komen van die partijen die hier invloed op hebben: de zorgverzekeraar of de fabrikant;
• Vrijheid voor de apotheker om bij een tekort de patiënt het beste alternatief aan te bieden, zonder financiële consequenties voor patiënt en/of apotheker.

Op dinsdag 23 februari 2016 in Meldpunt! een debat tussen Huub Schellekens (farmacoloog), Martin Favié, namens BOGIN (de producenten van generieke geneesmiddelen) en Hanke Bruins Slot (Tweede Kamerlid CDA).